2024-03-28T13:53:12Z
https://ipes.razi.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=192
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
نهادگرایی و توسعه؛ چالش های اقتصاد نهادی جدید در حوزه های نظری و سیاستی پیرامون ایجاد توسعه (ارزیابی انتقادی)
یونس
نصراللهی آذر
عباس
حاتمی
امیرمسعود
شهرام نیا
در این تحقیق رویکرد نهادگرایان جدید در تعریف و ارزشگذاری نهادهای رسمی و غیررسمی و همچنین ارائه نسخههای سیاستی برای کشورهای درحال توسعه با توجه به دو چالش اساسی مورد بررسی انتقادی قرار میگیرد. نخست، چالش عدم اجماع نظری در تعریف نهادها و در نتیجه گسترش مصادیق آنها از قواعد اخلاقی و رسمی گرفته تا مکانیسمهای اجرایی و نهادهای سیاسی و اقتصادی؛ که ناشی از ویژگی کلیت اجتماعی است که بهلحاظ تحلیلی به روشهای بیشماری که با هم قابل جایگزین هستند قابل تقسیم است، این مسئله سبب شده که اهداف و چشمانداز تحلیلگر در شناسایی یک مقوله بهعنوان نهاد، نقش محوری داشته باشد. دوم چالش محدودیت در اندازهگیری نهادهای غیررسمی که از ویژگی سطوح غیررسمی اجتماعی نشأت میگیرد که در آن، نهادها به شکلی غیربرنامهریزی شده ظاهر میشوند. به همین دلیل محققان نهادگرایی جدید عمدتاً از مطالعه دقیق هنجارهای غیر رسمی اجتناب کردهاند. پراکندگی مفهومی، ارائه یک تعریف جامع از نهاد را تقریباً ناممکن ساخته و عدم تمرکز کافی بر نهادهای غیررسمی، غفلت این نظریه از تحول تدریجی نهادی را به دنبال داشته است. به علاوه به دلیل درهمتنیدگی اجتماعی، بسیاری از نهادها به شدت با هم همبستگی دارند امری که کشف یک رابطه علی میان نهادها و توسعه اقتصادی را بسیار دشوار میسازد. چالشهای مفهومی و نظری مذکور مانع از صدور یک دستورکار سیاستی جامع برای کشورهای درحال توسعه میشود. به همین دلیل برخی از نهادگرایان بر اهمیت نهادهای انطباقی بیش از نهادهای اقتباسی تأکید میکنند.
اقتصاد نهادی جدید
چالشهای نظری
چالشهای سیاستی
توسعه
کشورهای درحال توسعه
2019
02
20
1
26
https://ipes.razi.ac.ir/article_1182_1f70fa8f3e15f61e69057300afd7a021.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
تحلیل اقتصادی- سیاسیِ نظام شبکه شهری استان کرمانشاه (1335 تا 1395)
سیاوش
قلی پور
وکیل
احمدی
جلیل
کریمی
مقاله حاضر بهدنبال بررسی نظام شهری در استان کرمانشاه و دلایل شکلگیری آن است.[1] روش پژوهش «توصیفی تحلیلی» و فن گردآوری داده، بررسی اسناد (طرح جامع، مشاور شهر، سرشماری نفوس و مسکن، گزارشات سازمآنها و ادارات و سالنامههای آماری) است. یافتهها نشان میدهند: از سال 1335 تاکنون، پراکنش جمعیت نقاط شهری در آستانههای جمعیتی متوازن نبوده است. شهرهای متوسط بزرگ و شهرهای بزرگ میانی وجود ندارد. در تمام سرشماریهای پدیده نخست شهری در استان وجود داشته است و هم اکنون جمعیت شهر اول (کرمانشاه) 45/10 برابر شهر دوم (اسلامآباد) است. پراکنش خدمات در نقاط شهری با پراکنش جمعیت دارای همبستگی 99/0 درصد است. این بدان معناست که خدمات بر اساس جمعیت توزیع میشود و برنامهای برای برونرفت از عدم تعادل نظام شهری وجود ندارد. دلایل سیاسی و اقتصادی عدم تعادل نظام شهری عبارتند از: نخست، اصلاحات ارضی که شیوه تولید روستایی را با مشکل مواجه ساخت و توانایی نگهداشت جمعیت خود را از دست داد و مهاجرت روستا به شهر شکل گرفت. دوم، برنامههای توسعه از طریق توجه ویژه به برخی نقاط شهری مانند کلان شهر کرمانشاه جاذبه آنها را فزونی بخشیدند و با جذب جمعیت تعادل نظام شهری را برهمزد. سوم، جنگ تحمیلی سبب مهاجرت گسترده جمعیت مرزنشین کرمانشاه به کلانشهر کرمانشاه شد.[1]. این جستار، تحلیلی مستخرج از دادههای پژوهشی است به کارفرمایی سازمان مدیریت و برنامهریزی استان کرمانشاه و دانشگاه رازی، که در سال 1396 بهسرانجام رسیده است.
اقتصاد سیاسی
توسعه
کرمانشاه
نخستهشهری
نظام شهری
2019
02
20
27
54
https://ipes.razi.ac.ir/article_1183_c7641aed94f6091b52e4cfaf39c6ba96.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
فرایند عقلانی شدن دولت و سیاست در ایران عصر مشروطه
امیر
محمدی
کمال
پولادی
مجید
توسلی رکن آبادی
سید علیرضا
ازغندی
این تحقیق در صدد آنست که دریابد فرآیند عقلانیشدن دولت در ایران عصر مشروطه چگونه رخ داده است. یکی از مهمترین شروط در دسترسی به جامعۀ معقول در فلسفۀ سیاسی، عقلی شدن دولت و سیاست و یا فرآیند عقلانی شدن دولت در سه معناست. عقلیشدن جوهری، عقلی شدن ارادی و عقلیشدن بوروکراتیک و قانونی. دولت در ایران از هنگامی اهمیت عقلانیشدن را دریافت که جنبش مشروطه شکل گرفت، جنبشی که گسست در تاریخ ایران را رقم زد و فصل نوینی برای آن خلق کرد. اساساً سه مولفۀ اقتصادسیاسی مدرن، بوروکراسی قانونی و حقوق مدرن تحول عقلانی دولت را در ایران پدید آورده است. با آغاز این تحول است که دولت نخست در شکل لیبرال و ارادی پدیدار شد و سپس صورتهای بوروکراتیک- قانونی و جوهری به خود گرفت. آنچه این مقاله میکوشد تا آن را دریابد این است که این تحول عقلانیشدن چگونه با وجود دولت استبدادی و حاکمیت مناسبات اجتماعی- اقتصادی ایران پیشاسرمایه داری رخ داده است. روش این تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و بر آنست تا مبتنی بر آن به این پرسش پاسخ داده شود که مدرنیزه شدن دولت در ایران چگونه آغاز و امتداد یافته است.
اقتصاد سیاسی سرمایه داری
عقل
عقلانیت
فرآیند عقلانیشدن
دولت مدرن
2019
02
20
55
80
https://ipes.razi.ac.ir/article_1185_c4f3cce8b4252ca1fb379167c1ea1fc6.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
پیامبر اسلام(ص) و مدیریت تعالیبخش در اقتصاد سیاسی
سید امیر حسین
بنی اشراف
طهماسب
علی پوریانی
روح الله
بهرامی
سجاد
دادفر
هر جامعهای اعم از بدوی و مدنی، مبتنی بر یک شکلبندی سیاسی است که برای ماندگاری خود باید از یک ساز و کار اقتصادی بهرهمند باشد. این ساز و کار اقتصادی در زمان جاهلی بر استفاده ابزاری از موقعیت جغرافیایی مکه بهعنوان یک منطقه استراتژیک تجاری- دینی و نیز اقتصاد قبیله با مولفههایی چون غارت، غنیمت و... مبتنی بوده است. با ظهور اسلام و تشکیل جامعه اسلامی تحت رهبری حضرت محمد(ص) قابل انتظار است که نظام نوپای وی هم نیازمند بنیان و ساز و کاری اقتصادی بوده و اقتصاد اعراب جاهلی که بهصورت و سیرت در وضعیتی بدوی و عمدتاً غیراخلاقی قرار داشت، مورد تأیید اسلام نباشد. وانگهی عبور از این ساختار و جایگزینی آن با نظامی جدید از مبادی و مبانی اقتصادی هم ممکن نبود. لذا تحقیق حاضر به دنبال ارائه چارچوبی روشی برای فهم درستتر از مدیریت پیامبر(ص) در حوزه اقتصاد سیاسی و در رویارویی با اقتصاد سیاسی صدر اسلام است. رفتار مدیریتی پیامبر(ص) در مسیر تعالیبخشی است و ما میتوانیم این تعالیبخشی را در مفهوم امروزی ایدئالیسم عینیگرا پی گرفته و قابل فهم نماییم و امروزه نیز بهعنوان الگویی قابل قبول در مدیریت اقتصاد سیاسی از آن بهرهمند شویم.
اقتصاد سیاسی
اسلام
تعالیبخشی
ایدئالیسم عینیگرا
پیامبر اسلام(ص)
2019
02
20
81
104
https://ipes.razi.ac.ir/article_1186_6cc645c16a626222c9a87ad5ada033a4.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
تأثیر سیاستهای اقتصادی نولیبرال بر جهتگیری سیاست خارجی مصر در قبال اسرائیل
امیر محمد
حاجی یوسفی
شیما
نیک پور
مصر یکی از کشورهای مهم عربی است که تحولات در سیاست داخلی و یا خارجی آن میتواند تبعات عمدهای برای منطقه خاورمیانه داشته باشد. تحولات داخلی مصر و شکلگیری جنبش مخالف فراگیر در بدو مبارزات سال 2011. م که موجب استعفای حسنی مبارک و به قدرت رسیدن محمد مرسی از اخوان المسلمین با هویت مبارزه با «دگر» صهیونیستی شد، نشانگر آغاز مرحله جدیدی در حیات سیاسی این کشور بود، که میتوانست ساختار و فضای سیاسی داخلی و جهتگیریهای سیاست خارجی آن کشور را با دگرگونیهایی روبهرو کند. انتظار میرفت مصر در روابط خود با اسرائیل تجدید نظر کند، اما دولت اخوانی مصر در قبال اسرائیل همان سیاستهای دولت پیشین را اتخاذ کرد. لذا سوال مهم آن است که به رغم تحولات داخلی این کشور در چارچوب بهار عربی و قدرتگیری اخوان المسلمین، چرا این کشور تغییری در مناسبات خود با اسرائیل ایجاد نکرد؟ در این نوشتار نگارندگان سعی دارند با استفاده از رهیافت اقتصاد سیاسی و بهطور مشخص نظریههای انتقادی و بهطور خاص نظریههای گرامشینی به شناسایی محدودیتهای ساختاری رفتار دولت در سطح ملی و بینالمللی، بپردازند و به چرایی عدم تغییر در سیاست خارجی مصر در این چارچوب پاسخ دهند. بدین ترتیب فرض بر آن است که ادغام مصر در جهانی شدن اقتصادی نولیبرال تحت سلطه نهادهای مالی بینالمللی شامل صندوق بینالمللی پول و بانک جهانی و وابستگی به کمکهای اقتصادی آمریکا مهم ترین عامل عدم تغییر سیاست خارجی مصر در دوران مرسی، به ویژه تداوم روابط با اسرائیل است.
اقتصاد سیاسی
مصر
اسرائیل
نظم اقتصادی نولیبرال
بهار عربی
2019
02
20
105
128
https://ipes.razi.ac.ir/article_1187_584d87951e088f3e5bffa9ee25b7e233.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
جهانیشدن، تحول فرهنگی و سیاست توسعه صادرات در کشورهای درحال توسعه
سامان
فاضلی
محمد سعید
نامداری مقدم
مقداد
گنجی
مرضیه
کریمی
جهانیشدن مفهومی است که برای توصیف یک رشته تحولات اساسی مرتبط به هم در سطح جهانی بهکار میرود. این پدیده، از یک طرف، باعث به همفشردگی و نزدیک شدن عرصههای مختلف زندگی انسآنها و فروپاشی مرزهای پیشین در همه حوزهها شده و از طرف دیگر، تأثیرگذاری بخشهای مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را بر یکدیگر در عرصه جهانی به دنبال داشته است. امروزه تحتتأثیر انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات، تاثیرات جهانیشدن در بخش فرهنگی بهویژه در کشورهای در حال توسعه نمود بیشتری یافتهاست بهگونهای که منجر به شکلگیری یک «فرهنگ مصرفی فردگرایانه و گزینشگر» در سطح جهانی شدهاست. این فرهنگ جدید، بهنوبه خود، سایر عرصهها از جمله سیاست و اقتصاد و حوزه تلاقی آنها یعنی سیاستگذاری اقتصادی دولتها را نیز تحتتأثیر قرار داده است. بر این اساس، هدف این مقاله تلاش در جهت فهم این تحولات فرهنگی و پیامدهای آن برای سیاستگذاری اقتصادی دولت به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. سئوال اصلی پژوهش این است که چه نسبتی بین تحولات فرهنگی ناشی از جهانیشدن و سیاستگذاری اقتصادی دولت در کشورهای در حالتوسعه وجود دارد؟ در پاسخ به این پرسش، این فرضیه مطرح میشود که تحولات فرهنگی ناشی از جهانیشدن، با طرح مطالبات و نیازهای جدید، سیاستگذاری اقتصادی دولت را به سمت الگوهای بازارمحور و برونگرایانه، به منظور هماهنگی با آن تحولات و پاسخ به مطالبات و نیازهای جدید، سوق داده است. این الگو برای کشورهای درحالتوسعه راهبرد توسعه صادرات میباشد. در این مقاله، روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و برای گردآوری دادهها از روش کتابخانهای استفاده شده است.
جهانی شدن
تحول فرهنگی
مصرف گرایی
سیاست گزاری اقتصادی
توسعه صادرات
2019
02
20
129
156
https://ipes.razi.ac.ir/article_1188_bfb5182cc6c61140f49dba89a4cdfd38.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
ابتکار جاده ابریشم نوین چین؛ فرصتها و تهدیدها برای ایران، پاکستان و قزاقستان
دانیال
رضاپور
رضا
سیمبر
ابتکار یک کمربند – یک جاده چین مهم ترین مگاپروژه اقتصاد سیاسی بینالمللی در شرایط کنونی است. چین با این طرح، اهداف بزرگی را در زمینه رشد اقتصادی، به خصوص امنیت انرژی، گسترش حوزة نفوذ و تأثیرگذاری در مناطق مختلف، دسترسی به بازارهای جهانی و نیز ایجاد راههای ارتباطی و حملونقل مقرون به صرفهتر دنبال میکند. این ایده به دنبال تسهیل و تأمین انتقال انرژی، کالا و نزدیکگردانیدن نقاط مختلف کرة خاکی به سوی کشور چین است. مقاله حاضر معطوف به تبیین فرصتها و چالشهای همکاری ایران، پاکستان، قزاقستان و چین در قالب این ابتکار با اتکا به روشهای کیفی پژوهش همچون مشاهده و تحلیل اسناد است. در این راستا پرسش اصلی تحقیق اینگونه مطرح میشود که ابتکار جاده ابریشم نوین به مثابه راهبرد سیاست خارجی چین چه فرصتها و چالشهایی برای ایران، پاکستان و قزاقستان به وجود آورده است؟ در پاسخ باید گفت که ابتکار جاده ابریشم به واسطه قدرتیابی سیاسی- اقتصادی چین در عرصه بینالمللی در بخش اقتصادی موجب توسعه و تعمیق روابط تجاری اقتصادی کشورها با یکدیگر، بهرهمندی ایران، پاکستان و قزاقستان از این ابتکار بهعنوان فرصتی برای ارتقای جایگاه در اقتصادی جهانی، ایجاد مسیرهای مختلف خشکی و دریایی و متنوعسازی مبادی واردات انرژی، تأمین، تسهیل و افزایش امنیت انتقال انرژی برای عرضهکنندگان و مصرف کنندگان در جهت تأمین منافع متقابل شده است. در بخش سیاسی، ظرفیتسازی برای برتری منطقهای، تعامل همزمان با شرق و غرب، تلاش برای ایجاد ثبات در کشورهای مستعد ناامنی و افزایش آزادی عمل در صحنه بینالمللی را برای این سه کشور به وجود آورده است. در ذیل چالشها محورهایی همانند تفوق چین بر ساختار ژئواکونومی کشورهای ایران، پاکستان و قزاقستان و تشدید رقابت روسیه، هند، آمریکا در منطقه را نیز به همراه داشته است.
یک کمربند- یک جاده
چین
ایران
پاکستان
قزاقستان
2019
02
20
157
186
https://ipes.razi.ac.ir/article_1189_7ba86bd6e9c2d465ea542a02c88ec8c7.pdf
مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل
2383-3602
2383-3602
1397
1
1
ارزیابی تأثیر منابع غیرمتعارف هیدروکربنی شیل بر تغییر راهبرد آمریکا در خاورمیانه با استفاده از روش همبستگی
بهروز
نامداری
کیهان
برزگر
سید عبدالعلی
قوام
رفتار ایالات متحده در جریان انقلابهای بهار عربی در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین تحمیل تحریمهای نفتی علیه ایران بدون هراس از افزایش قیمت نفت، همزمان با آغاز تولید گسترده از منابع شیل نفت و شیل گاز آن کشور، نشاندهنده به چالش کشیده شدن درجه اهمیت خاورمیانه و خلیجفارس در اقتصاد و سیاست آن کشور و در نتیجه تغییر در سیاستهای امنیتی آمریکا در این منطقه است. در این مقاله میزان تأثیر انقلاب شیل در صنعت نفت و گاز و گسترش حجم تولید نفت و گاز از منابع نامتعارف هیدروکربی آن کشور بر سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه با تاکید بر خلیجفارس، بر مبنای تعریف سه شاخص عمده: دیپلماسی، اقتصادی و نظامی در سیاست خارجی آمریکا و استفاده از روش همبستگی در بستر نرم افزار SPSS، مورد ارزیابی قرار میگیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد که هرچه برحجم تولید نفت و گاز از منابع شیل آمریکا افزوده شده راهبرد ایالاتمتحده از سیاست موازنه فعال و مداخله مستقیم در تحولات خاورمیانه، به سیاست موازنه از راه دور و عدم مداخله مستقیم روی آورده که این تغییر راهبر با باز نمودن دست قدرتهای منطقه ای برای ایجاد چالش با همسایگان سبب افزایش منازعات بین قدرتهای منطقه ای شده است.
خاورمیانه
آمریکا
موازنه فعال
موازنه از راه دور
شیل نفت
2019
02
20
187
220
https://ipes.razi.ac.ir/article_1190_320a60584a5db2dc47743a3430c3ad1a.pdf