ابتکار احیای جاده ابریشم چین در تکاپوی تأمین امنیت انرژی و توسعه صادرات

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دوره دکتری روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، چند دهه رشد مستمر و پرشتاب اقتصادی را تجربه کرده و امروز برای استمرار بخشیدن به روند خیزش خود به‌عنوان قدرتی جهانی و رفع تنگناهای پیش‌روی اقتصاد صادرات‌محور خود، به‌شدت به امنیت‌بخشی به منابع عرضه انرژی وارداتی، وابسته است. در همین راستا، مقام‌های پکن چند سالی است که ابتکاری بین‌المللی را در چارچوب احیای جاده ابریشم به‌منظور ایجاد پیوندهای اقتصادی، تجاری، زیرساختی و انرژی با ده‌ها کشور جهان مطرح و با قدرت دنبال کرده‌اند. هدف از این پژوهش، برجسته کردن تلاش‌های پکن در مقابله با تنگناهای مرتبط با تأمین انرژی و استمرار رشد اقتصادی از طریق پیشبرد ابتکار احیای جاده ابریشم است که از آن با عنوان یک کمربند یک‌راه یاد می شود. پرسش اصلی تحقیق این است که دولت چین چگونه قصد دارد از طریق پیشبرد ابتکار یک کمربند یک‌راه، اهداف خود را در زمینه امنیت انرژی و رشد اقتصادی محقق سازد؟ پاسخی که به‌عنوان فرضیه به این پرسش داده شده این است که دولت چین از طریق پیشبرد ابتکار یک کمربند یک‌راه، قصد دارد ضمن تقویت قابلیت پرداخت و قابلیت دسترسی به انرژی وارداتی به کشور، توانمندی اقتصاد صادرات‌محور خود را بهبود بخشد. مقاله نشان می‌دهد ابتکار یک‌کمربند یک‌راه، به‌عنوان حلقه تکمیلی در راهبرد تقویت امنیت انرژی وارداتی چین پس از راهبرد ترغیب شرکت‌های چینی در سرمایه‌گذاری در بخش بالادستی درکشورهای نفت خیز به‌حساب می‌آید و این هر دو، در راستای تحکیم بخشی به استمرار الگوی توسعه صادرات‌محور این کشور است. روش تحقیق مقاله توصیفی-تبیینی است.

کلیدواژه‌ها


آجیلی، هادی و دیگران. (1396). «امنیت انرژی چین در راستای طرح یک‌کمربند– یک‌جاده». تحقیقات سیاسی بین المللی. شماره33، 94-63.
امیراحمدیان، بهرام و صالحی دولت‌آبادی، روح‌اله. (1395). «ابتکار جاده‌ابریشم‌ جدید چین (اهداف، موانع، چالش‌ها)». مطالعات روابط بین‌الملل. شماره 36 .1-42.
بالام، دیوید و وست، مایکل. (1392). درآمدی بر اقتصاد سیاسی بین‌الملل. ترجمه: احمد ساعی و عبدالمجید سیفی. تهران: نشر قومس.
بصیری، محمدعلی و دیگران. (1391). «خیزش نظامی چین و چالش‌های پیش‌روی هژمونی آمریکا». تحقیقات سیاسی و بینالمللی. شماره11. 218-189.
ترابی، قاسم و صانعی، راضیه. (1398). «ابتکارجاده ابریشم؛ابتکار چین برای هژمونی». تحقیقات سیاسی و بین‌المللی. شماره38. 125-101.
رفیع، حسین، و جامی، محسن بختیاری. (1395). «رویکرد نئومرکانتیلیست روسیه و چین به انرژی آسیای مرکزی». آسیای مرکزی و قفقاز. شماره95. 64-33.
سلطانی، علیرضا و دیگران. (1390). ‌»جایگاه انرژی در سیاست‌خاورمیانه‌ای‌چین». مطالعات روابط بین‌الملل. شماره 16. 229-197.
سوواکل، بنجامین. (1391). کتاب مرجع انرژی. ترجمه: علیرضا طیب. تهران: موسسه فرهنگی مطالعات ابرار معاصر.
شریعتی‌نیا، محسن.(1387). چین؛ امنیت انرژی و سیاست خارجی. روابط خارجی، شماره13. 46-11.
صفوی، سیدیحیی و مهدیان، حسین. (1389). «ژئوپلتیک انرژی ایران و امنیت انرژی شرق (چین و هند)».نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی (جغرافیای انسانی). شماره2. 46-32.
طاهری، ابوالقاسم و رستم‌آقایی، علیرضا. (1395). «گاز شیل و امنیت انرژی کشورهای منطقه خلیج فارس».  فصلنامه تخصصی علوم سیاسی. شماره 37. 181-145.
فرهادی، ع. (1389). «سبقت گرفتن چین در مصرف انرژی و تبعات ژئوپلتیکی آن». دوماهنامه اقتصاد انرژی. شماره 131-132. 17-13.
ملکی، عباس و رئوفی، مجید. (1396). راه ابریشم جدید یک‌کمربند یک‌جاده. تهران: انتشارات ‌ابرار معاصر.
موسوی شفایی، سیدمسعود و دارابی، گلتاب. (1390). «اهداف وابعاد دیپماسی‌انرژی چین». روابط خارجی. شماره 12.80-53.
میرترابی، سعید. (1391). بیداری اسلامی و اقتصاد سیاسی نفت در خاورمیانه. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

References

A. Khan, Haider. (2008). China`s Development Strategy and Energy Security. UNU- Wider, Nop 2-3. BP Statistical Review of World Energy, 2009 (London, Uk, June 2008) p 6-24. www.bp.com.
Al-Al-Rawashdeh, Mohammad Salim. (2017). China's strategy in the Middle East (The Silk Road Project).         IOSR    Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), Volume 22, Issue 1, Ver. 4, PP 37-51.
Aris, S. (2016). One Belt, One Road: China’s Vision of Connectivity. CSS Analyses for Security Policy, 195.
Azzuni, Abdelrahman.,& Breyer, Christian. (2018). Definitions and dimensions of energy security: a literature review. Article in Wiley Interdisciplinary Reviews: Energy and Environment.7(Part 1):e268 Retrieeved on (January 2018), available at:
Bhattacharjee, Dhrubajyoti. (2015). China Pakistan Economic Corridor (CPEC). Indian Council of World Affairs. Issue Brief, May 12, 1–15.
Carriço, Manuel. (2011). A Geopolítica das Linhas de Transporte na Ásia: Uma Incursão Analítica. Revista        Militar(2511):469–523. Retrieved on https:// www.revistamilitar.pt/artigo/645.
Characteristics?In . In Li Xing(ed), Mapping China’sOne Belt One RoadInitiative. London: Palgrave   Macmillan.
China Daily. (2019-01-21). China's imports of crude oil, natural gas surge in 2018.  on:
Dusek, M., and Kairouz, M. (2017, April 04). Is China pivoting towards the Middle East? Retrieved from World Economic Forum, available  at : https://www.weforum.org/agenda/2017/04/is-china-pivoting-towards-the--middle-east.
Eder, Thomas. (2014). China-Russia Relations in Central Asia: Energy Policy, Beijing’s New Assertiveness.        London: Springer VS.
Gao,Yang. (2010). China‟s Energy Security: Going Beyond the Traditional Approach.   A Thesis submitted to the Victoria University of Wellington in fulfillment of the requirements Master thesis of Arts In International Relations).
Gerriey, Paolo., & Padoan, Carlo. (1986). Neomercantilism and International Economic Stability.International        Organization, 40, No.1.
Grygiel, Jakub, J. (2006). Great Powers and Geopolitical Change. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Gueldry, M., and Liang, W. (2016). China’s Global Energy Diplomacy: Behavior Normalization Through Economic Interdependence or Resource Neo-mercantilism and Power Politics?. Journal of Chinese Political Science/ Association of Chinese Political Studies, 217–240.
Holmes, James. (2016). China’s String of Pearls: Naval Rivalry or Entente in theIndian ocean?Pakistan Defence, March 1. available at: http://defence.pk/threads/china%E2%80%99s-%E2%80%98string-of-pearls%E2%80%99-navalrivalry-or-entente-in-the-indian-ocean.424704/.
Infrastructure Under OBOR. In Li Xing(ed), Mapping China’sOne Belt One RoadInitiative.London: Palgrave Macmillan.
Kleven, Anthony.(2015). Is China Maritime Silk Road a Military Strategy. TheDiplomat, December 8.     available at:
Lin, Kaiwen. (2017). One Belt One Road and the Future of Chinese Energy Security.International Master Program in International Studies, National Chengchi University. June.
Luft, Gal.(2016). It Takes a Road, China’s One Belt One Road Initiative: AnAmerican Response to the New Silk Road. Institute for the Analysis of Global Security.
NDRC. (2015, March 28). Vision and Actions on Jointly Building Silk Road Economic Belt and 21st-Century  Maritime Silk Road. Retrieved on National Development and Reform Commision. available at: http://en.ndrc.gov.cn/newsrelease/201503/t20150330_669367.html
Noreng, Oystein. (2006). Crude Power: Politics and the Oil Market. London: I.B. Tauris
Oatley, Thomas. (2010). International Political Economy: Interests and Institutions in The Global Economy. Newyork: Longman, 4Th Edition, Official Website Of The French Presidency Of The G20 And G8: http://www.G20-G8.com/G8-G20/English/Priorities-For-France/The-Priorities-Of-The-        Frenchpresidency/Commodity-Volatility353Html. Accessed on: 2011/8/19.
Passi, Rittika. (2019). Unpacking Economic Motivations and Noneconomic Consequences of Connectivity      
Pickford, Andrew. (2017). China’s Grand Strategy and EnergyMarkets, Infrastructure and Global Ambitions. Centre’s third Energy Security Roundtable: Australia.
Pirani, Simon (2011). China’s energy geopolitics: the Shanghai Cooperation Organization and Central Asia.        Central Asian Survey, Vol. 1, p. 172-175.
Rodrik, Dani. (2010). Mercantilism Reconsidered. Project Syndicate. http://www.project-       syndicate.org/Commentary/Mercantilism/ Reconsidered.
Salami Zavareh, M., & Fallahi Barzoki, M. (2018). China’s Energy Security: IR Iran and Saudi Arabia’s Role      in China’s Energy Diplomacy.  Iranian Economic Review, 22(3), 707- 717.‏
Umbach, Frank. (2019). China’s belt and road initiattve and its energy-security dimensions.The rsis working        paper series.
Vander, Putten., Frans, Paul., &Minke, Meijnders. (2015). China, Europe and the Maritime Silk Road. Clingendael ReportNetherlands Institute of International Relations, available at http://thediplomat.com.
Vandewalle, Laurence. (2015). Pakistan and China: ‘Iron Brothers’ Forever?. European Union: Policy        Department, Directorate-General for External Policies, June.
Weimin, Ren. (2017). Infrastructure Connectivity Stabilizer and Propeller for Belt and Road Initiative: Official. Belt and Road Portal, June 23. available at https://eng.yidaiyilu.gov.cn/home/rolling/17000.htm.
Wu, Kane.,&Sumeet Chatterjee. (2017). Exclusive: China’s Belt and Road Acquisitions Surge Despite Outbound Capital Crackdown. Reuters, August 16. available at https://www.reuters.com/article/us-china-m-a/exclusive-chinasbelt-and-road-acquisitions-surge-despite-outbound-capital-  crackdownidUSKCN1AW00K.
Xing, Li. (2019). China’s Pursuit of the One Belt One Road”Initiative: A New World Order with Chinese
Yuan, Feng. (2019). The One Belt One Road Initiativeand China’s Multilayered Multilateralism. In Li Xing(ed) Mapping China’sOne Belt One RoadInitiative. London: Palgrave Macmillan.
Zhao, Suisheng. (2008). China's Global Search for Energy Security: cooperation and competition in Asia – Pacific. Journal of Contemporary China, 17:55, 207-227, DOI: 10.1080/10670560701809460.
Ziegler, Charles, E. & Menon, Rajan. (2014). Neomercantilism and Great Power Energy Competition in Central Asia and The Caspian. Strategic Studies Quarterly, Summer.