نقش قدرت نمادین در روابط خارجی ترکیه و آسیای مرکزی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران.

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران.

3 دکترای روابط بین‌الملل، مربی آموزشی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

چکیده

آسیای مرکزی از مناطقی است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی محل رقابت و نفوذ قدرت‌های منطقه‌ای به‌خصوص ترکیه قرار گرفت. طی دو دهة اخیر، ترکیه با استفاده از روابط فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی تلاش گسترده‌ای را برای نهادینه‌کردن قدرت خود در این منطقه آغاز کرده است. پرسش نویسندگان مقاله این‌ است که نخبگان سیاسی ترکیه چگونه به تحکیم قدرت نمادین در آسیای مرکزی موفق شده‌اند؟ به‌منظور پاسخ به این پرسش از نظریة پیر بوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی، دربارة زبان و قدرت نمادین بهره می‌گیریم و چهارچوب نظری مقاله را بر این اساس استوار می‌کنیم. فرضیۀ مقاله این است که نخبگان سیاسی ترکیه با بهره‌گیری از سرمایه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، و نمادین با ارائۀ چهره‌ای نمادین از قدرت به افزایش حوزۀ نفوذ خود در میدان سیاسی آسیای مرکزی مبادرت کردند. از‌این‌رو، شناخت ماهیت قدرت نمادین و به‌کارگیری آن در سیاست خارجی ترکیه از سال 2002 میلادی در آسیای مرکزی هدف اصلی مقالة حاضر است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ترکیه با اتکا بر سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و نمادین در‌صدد گسترش حوزۀ نفوذ خود در منطقه است. در این مقاله از روش تحقیق کیفی استفاده شده و شیوة گردآوری اطلاعات اسنادی (کتاب‌خانه‌ای) است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، حمید (1388)، «ترکیه، پان‌ترکیسم و آسیای مرکزی»، مطالعات اوراسیای مرکزی، س 2، ش 5.
اوداینیک، ولودیمیر والتر (1379)، یونگ و سیاست: اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی کارل گوستاو یونگ، ترجمة علیرضا طیب، تهران: نشر نی.
ایباو، هلن رز (1395)، جنبش مدنی گولن: تحلیلی جامعه‌شناختی از جنبش منبعث از اسلام میانه‌رو، ترجمة شجاع احمد‌وند و علی‌اصغر حیدری، تهران: علم و دانش.
باتامور، تی. بی. (1392)، نخبگان و جامعه، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: پردیس دانش.
داود اوغلو، احمد (1391)، عمق راه‌بردی: موقعیت ترکیه در صحنۀ بین‌المللی، ترجمۀ محمد‌حسین نوحی‌نژاد ممقانی، تهران: امیرکبیر.
دورکیم، امیل (1386)، صور بنیانی حیات دینی، ترجمة باقر پرهام، تهران: مرکز.
ریتزر، جورج (1386)، نظریۀ جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
برژینسکی، زبیگنیف (1392)، چشم‌انداز استراتژیک آمریکا و بحران قدرت جهانی، ترجمة سعید حاجی ناصری و سیدفریدالدین حسینی، تهران: میزان.
ساعی، احمد و مرتضی محمد‌زاده (1392)، «حزب عدالت و توسعه و هژمونی کمالیسم»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دورۀ ششم، ش 2.
شهابی، سهراب (1371)، «مروری بر وضعیت اقتصادی جمهوری‌های آسیای مرکزی»، فصل‌نامة آسیای مرکزی و قفقاز، س 1، ش 2.
صارمی شهاب، اصغر (1388)، «جهانی‌شدن و سیاست خارجی جمهوری ترکیه»، در دولت و جهانی‌شدن در خاورمیانه، به‌اهتمام امیر‌محمد حاجی ‌یوسفی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
عسگریان، عباسقلی (1394)، «بررسی تحلیلی چالش‌های روند منطقه‌سازی آسیای مرکزی»، فصل‌نامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 90.
قنبرلو، عبدالله (1394)، مبانی سیاست خارجی تطبیقی: بررسی سه الگوی ایران، ترکیه و چین، تهران: پژوهشکدة مطالعات راه‌بردی.
قهرمان‌پور، رحمان (1388)، «جهانی‌شدن و تأثیر آن بر رابطة دولت ـ جامعه در ترکیه»، در دولت و جهانی‌شدن در خاورمیانه، به‌اهتمام امیر‌محمد حاجی یوسفی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
کاوالسکی، امیلیان (1395)، آسیای مرکزی جدید: تأثیر منطقه‌ای کنش‌گران بین‌المللی، ترجمة فردین افتخاری، تهران: مخاطب.
گوهری مقدم، ابوذر و رامین مددلو (1395)، «ریشه‌های عثمانی‌گرایی در سیاست خارجی ترکیه»، فصل‌نامة پژوهش‌های راه‌بردی سیاست، س 5، ش 17.
گودرزی، مهناز و فرشته معبودی‌نژاد (1395)، «قدرت نرم ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی»، فصل‌نامة مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، ش 93.
متقی دستنایی، افشین (1395)، «تحلیل ژئوپلیتیکی موانع شکل‌گیری همگرایی در منطقۀ آسیای مرکزی و قفقاز»، فصل‌نامة مطالعات اوراسیای مرکزی، دورة هشتم، ش 1.
محمدی، فاطمه (1391)، آسیای مرکزی گرفتار در برزخ هویتیابی،مؤسسة مطالعات ایران و اوراسیا.
نقیب‌زاده، احمد و مجید استوار (1391)، «بوردیو و قدرت نمادین»، فصل‌نامة سیاست، دورة 42، ش 2.
نوریان، عبدالحسن (1393)، «نقش نخبگان سیاسی در رشد و توسعۀ متوازن جوامع معاصر آسیایی»، جستارهای سیاسی معاصر، س 5، ش 2.
هاکان یاووز، م. (1391)، سکولاریسم و دموکراسی اسلامی در ترکیه، ترجمۀ احمد عزیزی، تهران: نشر نی.
های، کالین (1385)، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، ترجمۀ احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی.
 References
Aras, Bulent (2003), “Turkish Foreign Policy Towards Iran Ideology & Foreign Policyˮ, Journal of Third World Studies, vol. 18, no. 1.
Aras, Bulent (2001), New Geopolitics of Eurasia and Turkey’s Position, London: Routledge Press.
Asopa, Sheel K. (2008), Turkey in Central Asia, Standard Publishers.
Bourdieu, Pierre and Loic J. D. Wacquant (1992), An Invitation to Reflexive Sociology, The University of Chicago Press.
Hale, William (2003), Turkish Foreign Policy: 1774-2000, London: Frank Cass.
Ministry of Trade (2018), Republic of Turkey: .
“Republic of Turkey, Ministry of Economyˮ (2012): <https://www.economy.gov.tr>.
Republic of Turkey, Ministry of Foreign Affair(2017): <http://www.mfa.gov.tr/turkeys-energy-strategy.en.mfa>.
Republic of Turkey, Ministry of Trade, Economic Outlook (2018): <www.ticaret.gov.ir>.
World Bank (2018): <www.worldbank.org/en/country/turkey/GDP Growth>.