تحولات نقش و کارکرد زنان در نظام اقتصاد سیاسی ژاپن از دهة 1990 به بعد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین‌الملل، گروه علوم سیاسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشگاه پیام نور، مشهد، ایران.

چکیده

جهانی‌شدن اقتصاد آثار چندی بر امور داخلی و بیرونی جوامع هم‌چون امور حاکمیتی آن به‌هم‌راه داشته است. در این بین، نقش دولت به‌منزلۀ تنها نهاد دارای اقتدار عالیه به‌منظور پاسخ‌گویی به تحولات بیرونی و انطباق با آن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. این انطباق پی‌آمدهای داخلی بر تمامی نهادها، ترتیبات، و طبقات اجتماعی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی دارد. هدف نگارندگان در این مقاله تحلیل واکنش‌ها و پاسخ‌های دولت ژاپن و هواداران فمینیست به تغییرات در اقتصاد سیاسی و هم‌چنین الگوهای تشکیل خانواده از دهۀ 1990 با‌توجه‌به گفتمان موجود مشترک بین اقتصاد سیاسی و نهاد خانواده در ژاپن است. ازاین‌رو، پرسش این مقاله این است که چه رابطه‌ای بین بازسازی اقتصاد سیاسی و تحول خانواده‌ها و نقش‌های جنسیتی زنان در ژاپن معاصر از دهۀ 1990 به بعد وجود داشته است؟ فرضیۀ نوشتار این است که بازسازی اقتصاد سیاسی متأثر از تحولات پدیدۀ جهانی‌شدن، زنان ژاپنی را بر آن داشته تا جهشی شتاب‌زده از مدل فوردیستی زندگی خانوادگی به یک ایدۀ خوداتکایی فردی داشته باشند. یافته‌ها نشان می‌دهد که این تحولات پی‌آمدهایی هم‌چون رشد مطالبات برابرخواهانۀ زنان، کاهش ازدواج و نرخ تولد، تضعیف نهاد سنتی خانواده، و درنتیجه لزوم دخالت دولت در سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی را به‌هم‌راه داشته است. روش پژوهش در این نوشتار از نوع توصیفی ــ تحلیلی و برپایۀ گردآوری اسناد کتاب‌خانه‌ای و اینترنتی است.

کلیدواژه‌ها


ادارۀ کل قوانین و مقررات کشور (1370)، ژاپن، تهران: ادارۀ کل قوانین و مقررات کشور.
برازش، محمودرضا (1386)، ژاپن، مشهد: آفتاب هشتم.
دانشخو، احمدرضا (1392)، ژاپن، تهران: وزارت امور خارجه.
رئیسی‌نیا، مجید (1372)، ساختار سیاسی ژاپن، تهران: وزارت امور خارجه.
فوکو، میشل (1389)، تنبیه و مراقبت، ترجمۀ افشین خاکباز، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1377)، پی‌آمدهای مدرنیت، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1389)،جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
ناکامورا، تاکافوسا (1367)، بازسازی و رشد بعد از جنگ در ژاپن، ترجمۀ محمدحسین عادلی، تهران: رجاء.
ناکامورا، تاکافوسا و گریس برنارد (1372)،توسعۀ اقتصادی ژاپن نوین، تهران: دانشگاه پیام‌نور.
نستلی، پاتریشیا (1383)، ژاپن، ترجمۀ فاطمه شاداب، تهران: ققنوس.
واردی، محمد (1384)، ژاپن، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
 Refثrences
Allison, A. (1996), Permitted and Prohibited Desires: Mothers, Comics and Censorship in Japan, Boulder, CO: Westview Press.
Bauman, Z. (2004), Wasted Lives: Modernity and Its Outcast, Cambridge: Polity Press.
Blair, T. and G. der Schro (2000), “The Third Way/ Die Neue Mitte”, in: The Politics of the New Centre, B. Hombach (ed.), Translate from the German Mark Leonard, London: Polity Press.
Campbell, J. C. and N. Ikegami (2003), “Japan’s Radical Reform of Long-Term Care”, Social Policy and Administration, vol. 37 (1).
Chow, E. N. (2002), Transforming Gender and Development in East Asia, New York: Routledge.
Crump, J. (2003), Nikkeiren and Japanese Capitalism, London: Routledge Curzon.
Folbre, N. (2001), The Invisible Heart: Economic and Family Values, New York: Free Press.
Folbre, N. and J. Nelson (2000), “For Love or Money or Both”, Journal of Economic Perspectives, vol. 14 (4).
Gamble, A. (2000), Politics and Fate, Cambridge: Polity Press.
Garon, S. (1997), Molding Japanese Minds: The State in Everyday Life, Princeton, N.J.: Princeton University Press.
Giddens, A. (1991), Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age, Cambridge: Polity Press.
Giddens, A. (1992), The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies, Cambridge: Polity Press.
Gottfried, H. and J. O’Reilly (2002), “Reregulating Breadwinner Models in Socially Conservative Welfare Systems: Comparing Germany and Japan”, Social Politics, vol. 9 (1).
Heelas, P. and P. Morris (eds.) (1992), The Values of Enterprise Culture: The Moral Debate, London: Routledge.
Hochschild, A. R. (2003), The Commercialization of Intimate Life: Notes from Home and Work, Berkeley: University of California Press.
Imperatives and Electoral Incentives”, Journal of Japanese Studies, vol. 33 (1).
Lambert, P. (2007), “The Political Economy of Postwar Family Policy in Japan: Economic.
LeBlanc, R. (1999), Bicycle Citizens: The Political World of the Japanese Housewife, Berkeley: University of California Press.
Lewis, J. (2000), “Work and Care”, in: Social Policy Review 12, H. Dean, R. Sykes and R. Woods (eds.), Bristol: Policy Press.
Lewis, J. and S. Giullari (2005), “The Adult Worker Model Family, Gender Equality and Care: The Search for New Policy Principles and the Possibilities and Problems of a Capabilities Approach”, Economy and Society, vol. 34 (1).
Lister, R. (2002), “The Dilemmas of Pendulum Politics: Balancing Paid Work, Care and Citizenship”, Economy and Society, vol. 31 (4).
Marchand, M. H. and A. S. Runyan (eds.) (2000), Gender and Global Restructuring: Sightings, Sites and Resistances, London: Routledge.
Okin, S. M. (1989),Justice, Gender, and the Family, New York: Basic Books.
Peng, I. (2002), “Social Care in Crisis: Gender, Demography, and Welfare State Restructuring in Japan”, Social Politics, vol. 9 (3).
Piper, N. and M. Roces (eds.) (2003), Wives or Worker: Asian Women and Migration, Lanham, MD: Rowan and Littlefield.
Political Activity and Women’s Political Participation”, Japanese Studies, vol. 26 (2).
Roberts, G. S. (2002), “Pinning Hopes on Angels: Reflections from an Aging Japan’s Urban Landscape”, in: Family and Social Policy in Japan, R. Goodman (ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
Roberson, J. and N. Suzuki (eds.) (2003), Men and Masculinities in Contemporary Japan: Dislocating the Salaryman Doxa, London: Routledge Curzon.
Rose, N. (1999), Governing the Soul: The Shaping of the Private Self, 2nd edn, London: Free Association Books.
Rose, N. (2001), “The Politics of Life Itself Theory”, Culture and Society, vol. 18 (1).
Schoppa, L. J. (2006), Race for the Exits: The Unraveling of Japan’s System of Social Protection, Ithaca, NY: Cornell University Press.
Sevenhuijsen, S. (2000), “Caring in the Third Way: The Relation between Obligation, Responsibility and Care in the Third Way Discourse”, Critical Social Policy, vol. 20 (1).
Takeda, H. (2003), “Talking about Japanese Families: the Discursive Politics of the Familial”, Japan Forum, vol. 15 (3).
Takeda, H. (2005 a), “Governance through the Family: The Political Function of the Domestic in Japan”, in: Contested Governance in Japan, G. D. Hook (ed.), London: Routledge.
Takeda, H. (2005 b), The Political Economy of Reproduction in Japan: Between Nation-State and Everyday Life, London: Routledge Curzon.
Takeda, H. (2006), “Gendering the Japanese Political System: The Gender-Specific Pattern of
Vogel, E. (1963), Japan’s New Middle Class: The Salaryman and His Family in a Tokyo Suburb, Berkeley: University of California Press.
Vogel, E. (1979), Japan as Number One: Lessons for America, Cambridge, MA: Harvard University Press.
White, M. I. (2002), Perfectly Japanese: Making Families in an Era of Upheaval, Berkeley: University of California Press.
Williams, F. (2002), “The Presence of Feminism in the Future of Welfare”, Economy and Society, vol. 31 (4).