تأثیر عوامل سیاسی بر مؤلفه‌های بهره‌وری در کشورهای منتخب درحال توسعه (با تکیه بر نهادهای حاکمیتی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

2 استادیار، گروه اقتصاد، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

چکیده

عوامل تعیین‌کنندۀ بهره‌وری در سال‌های اخیر، از موارد مطرح‌شده در نظریه‌های رشد فراتر رفته و نقش عوامل سیاسی نیز در این زمینه مورد توجه محققان قرار گرفته است. درواقع نقش و جایگاه عوامل سیاسی در ارتقای بهره‌وری، واقعیتی است که نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود و بی‌توجهی در این زمینه می‌تواند لطمه‌های جبران‌ناپذیری را بر روند مؤلفه‌های بهره‌وری وارد کند. در این مقاله به بررسی تأثیر شاخص‌های عوامل سیاسی شامل: حق اعتراض و پاسخگویی، ثبات سیاسی بدون خشونت، اثربخشی دولت، کیفیت مقررات، حاکمیت قانون و کنترل فساد بر مؤلفه‌های بهره‌وری شامل: بهره‌وری کل عوامل تولید، بهره‌وری نیروی کار و بهره‌وری سرمایه در پانزده کشور منتخبِ درحال توسعه طی سال‌های 2006 تا 2017 با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی پانل‌دیتا با رویکرد حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) پرداخته شده است. متغیرهای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، تحقیق و توسعه، درجۀ بازبودن اقتصاد و تسهیلات بانکی نیز به عنوان متغیرهای کنترل در مدل‌ها وارد شده­اند. نتایج برآوردها حاکی از آن است که تمامی شاخص‌های عوامل سیاسی، تأثیر مثبتی بر مؤلفه‌های بهره‌وری داشتند. در ارتباط با متغیرهای کنترل نیز شاهد روابط مثبتی هستیم؛ لذا باتوجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان اذعان داشت که بخش چشمگیری از رشد بهره‌وری، منوط به عوامل سیاسی است؛ بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که دولت‌های جوامع درحال توسعه، ضمن شناخت دقیق ساختارهای سیاسی، باید توجه ویژه‌ای به نقش مؤلفه‌های عوامل سیاسی و برقراری ثبات سیاسی بیشتر داشته باشند تا از این طریق بتوانند زمینه‌های ارتقای هرچه بیشتر مؤلفه‌های بهره‌وری را فراهم سازند.

کلیدواژه‌ها


آهنگری، عبدالمجید و رضائی، روح‌اله (1390). «بررسی رابطه علّی بین دموکراسی و رشد اقتصادی: با استفاده از داده‌های ترکیبی». مدلسازی اقتصادی، 5(13): 47-65.
پاداش‌زیوه، حمید و خداپناه، بهمن (1394). «برآورد تأثیر شاخص‌های حکمرانی خوب بر اقتصاد دانش‌بنیان در کشورهای منتخب». برنامه‌ریزی و بودجه، 20(3): 165-187.
تقوی، میر مهدی (1394). بررسی تأثیر شاخص توسعه انسانی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، تبریز: دانشگاه آزاد اسلامی.
ثقفی، پویا (1394). بررسی تأثیر عوامل نهادی بر بهره‌وری کل عوامل تولید در کشورهای منتخب درحال توسعه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد گروه اقتصاد، تبریز: دانشگاه آزاد اسلامی.
چهرازی مدرسه، سرور و جلائی، سیدعبدالمجید (1395). «بررسی تاثیر حکمرانی خوب بر بهره‌وری کل عوامل تولید در ایران». دومین همایش بین­المللی مدیریت، اقتصاد و توسعه. تهران: مؤسسه علمی کیان پژوهان.
رضائی، ابراهیم (1391). «تحلیل اثرات عوامل نهادی بر رشد بهره‌وری کل عوامل در اقتصاد ایران با استفاده از مدل فضا حالت». تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 2(6): 43-60.
شریف آزاده، محمدرضا و حسین‌زاده بحرینی، محمد حسین (1382). «تأثیرپذیری سرمایه‌گذاری خصوصی در ایران از شاخص‌های امنیت اقتصادی (1358-1379)». مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 4 (38): 159-192.
قبادی، سارا، مظفری شمسی، هاجر و فرامرزی، فردیس (1398). «تحلیل اثرات عوامل نهادی بر سرمایه‌گذاری در کشورهای منتخب عضو اوپک». پژوهشنامه اقتصاد کلان، 14 (27)، 13-39.
کریمی، محمدشریف، حیدریان، مریم و دورباش، معصومه (1396). «بررسی ارتباط و تأثیر شاخص‌های حکمرانی خوب بر رشد اقتصادی در ایران با رویکرد تصحیح خطای برداری». جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، 6(1): 127-155.
منجذب، محمدرضا و نصرتی، رضا (1397). مدل‌های اقتصادسنجی پیشرفته همراه با ایویوز و استاتا. تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
یوسفی، محمد قلی و مبارک، اصغر (1391). «بررسی عوامل تعیین­کنندۀ بهره‌وری در صنایع کارخانه‌ای ایران». مطالعات مدیریت صنعتی، 9 (24): 23-43.
 
References
Abdullahi, D. (2013). «Effects of financial liberalization on financial market development and economic performance of the SSA region: An empirical assessment». Economic Modelling, 30 (1): 261-273.
Adeusi, S. O., & Aluko, O. A. (2015). «Relevance of Financial Sector Development on Real Sector Productivity: 21st Century Evidence from Nigerian Industrial Sector». International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 5 (6): 118-132.
Ahangari, A. M., & Rezaei, R. A. (2011). «Study of Casual Relationship between Democracy and Economic Growth by Using Panel Data».  Economical Modeling, 5 (13): 47-65. (in Persian)
Balcerzak, A. P., & Pietrzak, M. B. (2016). «Quality of Institutions and Total Factor Productivity in the European Union». Statistics in Transition, 17 (3), pp: 497-514.
Bayyurt, N., Vildan Serin, Z., & Eban Arıkan, F. (2015). «Good Governance and Agricultural Efficiency». Journal of Social and Development Sciences, 6 (1): 14-23.
Castelnovo, P., Chiara, F. D. B., & Massimo, F. (2019). «Quality of Institutions and Productivity of State-Invested Enterprises: International Evidence from Major Telecom Companies». European Journal of Political Economy, 1 (58): 102-117.
Chehrazi Madraseh, S., & Jalaei, S. A. M. (2016). «The Effect of Good Governance on Total Factor Productivity in Iran». Second International Conference on Management, Economics and Development, Tehran: Kian Pajouhan Scientific Institute. (in Persian)
Cheona, S., Dowallb, D. E., & Songc, D. W. (2010). «Evaluating Impacts of Institutional Reforms on Port Efficiency Changes: Ownership, Corporate Structure, and Total Factor Productivity Changes of World Container Ports». Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 46 (4): 546-561.
Foster, N.; Pöschl, J.; & Stehrer, S. (2012). «Manufacturing Productivity: Effects of Institutions and Service Sector Innovations». The Vienna Institute for International Economic Studies, 3 (1): 1-16.
Ghobadi, S.;  Mozaffari Shamsi, H., &  Faramarzi, F. (2019). «The Analysis of the Effects of Institutional Factors on the Investment in Selected OPEC-Member Countries». Macroeconomics Research Letter, 14 (27): 13-39. (in Persian)
Karimi, M. Sh.; Heidarian, M. & Dourbash, M. (2017). «Studying the Effects of Good Governance Indicators on Economic Growth in Iran; Vector Error Correction Approach». Econmic & Developmental Socioligy, 6 (1): 127-155. (in Persian)
Kaufmann, D., Kraay, A., & Mastruzzi, M. (2010). «The Worldwide Governance Indicators: A Summary of Methodology, Data and Analytical Issues». World Bank Policy Research Working Paper,  1 (5430): 1-28.
Larrain, M. & Stumpner, S. (2017). «Capital Account Liberalization and Aggregate Productivity: The Role of Firm Capital Allocation». The Journal of Finance, 72 (4): 1-34.
Masron, T. A. (2013). «Promoting Intra-ASEAN FDI: The Role of AFTA and AIA». Economic Modelling, 31 (1): 43-48.
Monjazeb, M. R. & Nosrati, R. (2018). Advanced econometrics Models Using Eviews and Stata. Tehran: Mehraban Publication, (in Persian).
Neupane, E. (2013). «Efficiency and Productivity of Commercial Banks in Nepal: A Malmquist Index Approach». Asian Journal of Finance & Accounting, 5 (2): 220-243.
Padash Zive H. & Khodapanah, B. (2015). «An Estimation of the Impact of Good Governance Indicators on Knowledge-based Economy in Selected Countries». The Journal of Planning and Budgeting, 20 (3): 165-187. (in Persian)
Penn World Table. (2020). Retrieved from <http://www.ggdc.net/pwt.>
Procházka, P., & Čermáková, K. (2015). «Influence of Selected Institutional Factors on the Economic Growth: Case Open Markets». Procedia Economics and Finance, 30 (1): 702-709.
Rezaei, E. (2012). «Looking at the Effects of Institutional Factors on TFP Growth In Iranian Economy: A State Space Model». The Journal of Economic Modeling Research, 2 (6): 43-60. (in Persian).
Saghafi, P. (2015). The Effect of Institutional Factors on Total Factor Productivity in Selected Developing Countries. Master Thesis, Tabriz: Islamic Azad University. (in Persian)
Sharif Azadeh, M. R., & Hosseinzadeh Bahraini, M. H. (2003). «The Impact of Economic Security Indices on Private Investment in Iran (1981-2000)». The Journal of Economic Studies and Policies, 4 (38): 159-192. (in Persian)
Taghavi, M. M. (2015). The Effect of Human Development Index on Total Factor Productivity in Iran. Master Thesis, Tabriz: Islamic Azad University. (in Persian)
Tavares  J. (2009). «Economic Integration and the Gomovement of Stock Returns». Economics Letters, 103 (2): 65-67.
World Bank. (2020). The Worldwide Governance Indicators. Retrieved from <http://info.worldbank.org/governance/wgi/.>
World Bank. (2020). World Development Indicators. Retrieved from <http://www.worldbank.org/data/onlinedatabases.html. >
Yousefi, M. Gh., & Mobarak, A. (2012). «Studying the Determinants of Productivity in Iranian Manufacturing Industries». Industrial Management Studies, 9 (24): 23-43. (in Persian)