مقایسه تأثیر تحریم‌های ایالات‌ متحده علیه ج.ا.ایران و ونزوئلا در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و تأثیرات اقتصادی آن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

2 دانشیار روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

3 استادیار اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

4 استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

تحریم بخشی از دیپلماسی حاکم بر جهان کنونی است که کشورها از آن به‌عنوان ابزاری برای ارتقای منافع خود در سیاست خارجی استفاده می‌کنند. آمریکا در سیاست خارجی همواره از تحریم به‌عنوان ابزاری علیه کشورهای غیر هم‎سو با خود استفاده کرده است. ازجمله این کشورها می‌توان به جمهوری اسلامی ایران و ونزوئلا اشاره کرد که در طی دوره‌های متمادی، به‌خصوص در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ با تحریم‌های شدیدی روبه رو شده‌اند. سؤال نوشتار پیش رو این است که تشابه و تفاوت‌های تحریم‌های اعمالی علیه ایران و ونزوئلا چیست؟ و چه تأثیراتی بر اقتصاد دو کشور داشته است؟ مقاله بر این فرضیه استوار است که تحریم های ایران و ونزوئلا به لحاظ موضوعی و محتوایی شباهت‌های فراوانی با همدیگر دارند و در بخش آثار اقتصادی پیامدهای یکسانی ازجمله کاهش تولید و صادرات نفت، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش تورم و بیکاری را تجربه کرده‎اند. ازآنجاکه پژوهش به ‎لحاظ ماهیت مقایسه‌ای بود برای گرداوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای و برای تجزیه ‌و تحلیل آن از روش تحلیلی - تبیینی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان‎ داد هرچند که تحریم‌های مذکور، در مقایسه با ونزوئلا بخش‌های گسترده‌تری از اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داده است، اما به لحاظ اثربخشی، تأثیر آن بر اقتصاد ونزوئلا مخرب‌تر بوده است. همچنین در حالی ‌که درمورد ایران بیشتر تحریم‌ها حاصل دستورهای اجرایی رئیس‌جمهور بود؛ در خصوص ونزوئلا، کنگره مشارکت جدی‎تری داشته است. به‎نظر می‌رسد وابستگی شدیدتر ونزوئلا به درآمدهای نفتی، منازعات شدید داخلی و تجربه کم‌تر این کشور برای مقابله با تحریم‌ها، باعث افزایش آثار تخریبی آن‌ها نسبت به ایران شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آجیلی، هادی و مبینی کشه، زهرا (1392)، «تحریم نفتی ایران (با تأکید بر تحریم نفتی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۲)»، تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 5 (15)، 130-99.
آذرمند، حمید (1398)، «تحلیلی بر علل کاهش رشد اقتصادی»، دنیای اقتصاد. 30 خرداد، https://www.magiran.com/article/3915438
اقبالی، میثم و خلیل زاده، مونا (1395)، «تحریم‌های بین‌المللی به‌مثابه ابزاری اقتصادی در جهت اعمال سیاست خارجی»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، 8 (1)، 226-203
براتی، مسعود و ترابی، حامد (1400)، جنگ اقتصادی، فهرست تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
جلالی، رضا و اکبری، امیر (1393)، «تاریخچه پیدایش تحریم‌ها سیر تحولات تاریخی روابط متعامل و متقابل ایران و آمریکا»، پژوهش نامه تاریخ، 35 (1)، 108-57.
جلالی، محمود؛ صادقی محمدی، ستاره و بابایی، مجتبی (1393)، «ارزیابی تحریم‌های آمریکا علیه ایران در قالب گفتمان حمایت از حقوق بشر»، تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 6 (18)، 152-119
زهرانی، مصطفی (1387)، «مبانی نظری تحریم اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران: موانع و چالش‌های نفت ایران»، بررسی مسائل اقتصاد انرژی، 2 (1)، 23-4.
شهیدی، زهرا و کاویانی، زهرا (1400)، مجموعه گزارشهای پایش فقر: پایش فقر در سال 1399. تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی.
طغیانی، مهدی و درخشان، مرتضی (1393)، «تحلیل عوامل تأثیرگذاری تحریم‌های اقتصادی بر ایران و راهکارهای مقابله با آن»، راهبرد، 23 (73)، 146-115.
فرج‎زاده، زکریا؛ آماده، حمید و عمرانی، محمد (1396)، «عوامل تعیین ‎کننده رشد اقتصادی ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی، 3 (52)، 663-668.
کوزانف، نیکلای (1391)، «تحریم‌های اقتصادی ایالات ‌متحده علیه ایران: تضعیف عوامل خارجی»، مطالعات منطقه‌ای، 13 (46)، 200-175.
مرادی، حسین و دهشیار، حسین (۱۳۹۶)، «نقش کنگره ایالات ‌متحده در وضع تحریم‌ها علیه ایران»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی. 9 (۳۳)، 118-93.
نساج، حمید؛ باقری اژیه، ابوالفضل و آئینه‎ وند، حسن (1397)، «بررسی تطبیقی ایده‎سازان کازانیستان رالز و الگوی حکمرانی در جهان اهل سنت: مطالعه موردی؛ ترکیه و عربستان»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5 (3)، 171-143.  .doi:10.30479/psiw.2018.1555
References
Ajili, H. & Mobini Keshe, Z. (2013), The Iranian oil embargo (with an emphasis on the EU oil embargo in 2012), Political and International Research, 5 (15), 99-130 (In Persian).
Azarmand, H. (2019), An analysis of the causes of economic growth decline. The world of economy. June 30, https://www.magiran.com/article/3915438 (In Persian).
Barati, M. & Torabi, H. (2021), Economic war, the list of US sanctions against the Islamic Republic of Iran. Tehran: Islamic Revolution Documentation Center (In Persian).
Eqbali, M. & Khalilzadeh, M. (2016), International sanctions as an economic tool to implement foreign policy. New Research Quarterly in Humanities, 8 (1), 203-226 (In Persian).
Farajzadeh, Z., Amade, H. & Omrani, M. (2017), Determinants of Iran's economic growth. Journal of Economic Research, 3 (52), 663-668 (In Persian).
International Labour Organization. (2016-2020), SDG Indicator 8.5.2 – Unemployment Rate. https://www.ilo.org (2023/1/17)
International Labour Organization. (2016-2020), SDG Indicator 8.5.2 – Unemployment Rate. https://www.ilo.org (2023/1/17)
International Monetary Fund (2016-2020), Real GDP Growth. https://www.imf.org/external/ datamapper (2023/1/17).
International Monetary Fund (2016-2020), Real GDP Growth. https://www.imf.org/external/ datamapper (2023/1/17).
Jalali, M., Sadeghi Mohammadi, S. & Babaei, M. (2013), Evaluating of US Anti-Iranian Sanctions Under the context of Defending Human Rights. Political and International Research, 6 (18), 119-152 (In Persian).
Jalali, R. & Akbari, A. (2014), The history of the emergence of sanctions, the course of historical developments of interactive and mutual relations between Iran and US. History Journal, 35 (1), 57-108 (In Persian).
Kuzanev, N. (2012), US economic sanctions against Iran: Weakening external factors. Regional Studies, 13 (46), 175-200 (In Persian).
Moradi, H. & Deshyar, H. (2017), The role of the United States Congress in imposing sanctions against Iran. International Political Research Quarterly. 9 (33), 93-118 (In Persian).
Nasaj, H., Bagheri Azhieh, A. & Ainewand, H. (2018), Comparative Analysis of Rawls's Idea of Kazanistan and the Model of Governance in Sunni Islam Case Study: Turkey and Saudi Arabia. Political studies of Islamic world. 5 (3), 143-171. doi: 10.30479/psiw.2018.1555 (In Persian).
Organization of the Petroleum Exporting Countries. (2016-2020), Monthly Oil Market Report Archive. https://www.opec.org (2023/1/17).
Shahidi, Z. & Kaviani, Z. (2021), A collection of poverty monitoring reports: monitoring poverty in 2019. Tehran: Ministry of Cooperation, Labor and Social Welfare in collaboration with the Research Center of the Islamic Council (In Persian).
Shirazi, H., Azarbaiejani, K. & Sameti, M. (2016), The Effect of Economic Sanctions on Iran's Export. Iran. Econ. Rev. 20 (1), 111-124
Toghiani, M. & Derakhshan, M. (2014), Analysis of the influencing factors of economic sanctions on Iran and solutions to deal with it. Strategy, 23 (73), 115-146 (In Persian).
U.S. Congress. (2016, July 7), Venezuela Defense of Human Right and Civil Society Extension Act of 2016. https://www.congress.gov (2023/1/17)
U.S. Congress. (2016-2020), Iran Sanctions. https://www.congress.gov (2023/1/17)
U.S. Department Of State. (2016-2020), Iran-Related Sanctions (Remarks and Releases), https:// www.state.gov/iran-sanctions/#Releases (2023/1/17).
U.S. Department Of State. (2016-2020), Venezuela-Related Sanctions (Remarks and Releases), https://www.state.gov/venezuela-related-sanctions/ (2023/1/17).
U.S. Department of Treasury. (2016-2020), Iran Sanctions (Executive orders), https://www. treasury.gov/resource-center/sanctions/Programs/pages/iran.aspx (2023/1/17)
U.S. Department of Treasury. (2016-2020), Venezuela-related Sanctions (Executive orders), https://www.treasury.gov/resource-center (2023/1/17).
United nation conference on trade and development. (2016-2020), Foriegn Direct Investment: Inward and Outward Flows and Stock, Annual. https://unctadstat.unctad.org (2023/1/17)
Weisbrot, M. & Sachs, J. (2019), Economic Sanctions as Collective Punishment: The Case of Venezuela. Center for Economic and Policy Research. https://cepr.net/ images/stories/reports (2023/1/17)
World Bank (2016-2020), World Development Indicators, (Inflation), https:// databank.worldbank. org/reports.aspx?source=2&country=IRN (2023/1/17)
World Bank (2016-2020), World Development Indicators, (Inflation), https://databank.worldbank. org/reports.aspx?source=2&country=VEN (2023/1/17)
World Trade Organization. (2016-2019), World Trade Statistical Review 2019. https://www.wto. org/english/res_e/statis_e/wts2019_e/wts2019_e.pdf (2023/1/17)
World Trade Organization. (2016-2019), World Trade Statistical Review 2020. https://www.wto. org/english/res_e/statis_e/wts2020_e/wts2020_e.pdf (2023/1/17)
Zahrani, M. (2008), Theoretical foundations of economic sanctions against the Islamic Republic of Iran: obstacles and challenges of Iranian oil. Review of Energy Economics Issues, 2 (1), 4-23 (In Persian).