سیاست های اقتصادی ایران پس از انقلاب اسلامی و تحولات منزلتی زنان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه‎شناسی سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی ، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 دانشیار تاریخ، گروه تاریخ ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

با پیروزی انقلاب، دوره‎اى از تاریخ ایران آغاز شد که با ادوار پیش از خود، ازنظر شکلى و محتوایى تفاوت هایى اساسى و بنیادین داشت. در چهار دهه ای که از عمر این نظام سیاسی می گذرد شاهد تغییر و تحولات جدی در بنیان های فکری و اجتماعی و نهایتاً تغییر در سازوکارهای اداره جامعه به ویژه درخصوص نیمی از جمعیت کشور یعنی زنان هستیم. مطالبات زنان ایرانی به ویژه تلاش برای بهبود جایگاه اقتصادی‎شان، از فردای بعد از انقلاب تا به امروز، وضعیت متغیری را تجربه کرده است. حال با عنایت به این واقعیت ها سؤال این است که چه علل و عواملی در انتقال و تغییر وضعیت اقتصادی زنان در پس از انقلاب اسلامی مؤثر بوده است و مسیر این تغییر وضعیت به چه سویی است؟ در پاسخ به این سؤال نویسندگان پژوهش حاضر با کمک چارچوب نظری ساخت‎یابی گیدنز توضیح می دهند که تغییر و تحولات حادث شده در وضعیت اقتصادی و شغلی زنان حاصل فراگردی پویا و تاریخی بین ساختار سیاسی و جامعه زنان بوده است که به ‎موجب آن جامعه زنان در فرایندی دیالکتیکی متأثر از تصمیمات ساختاری به سطحی از دانش و آگاهی دست‎یافته اند که همین دانش و آگاهی در ادامه موجب بازتولید ساختارهای متناسب با بهبود وضعیت اشتغال زنان را فراهم آورد. مسیر این تغییرات نیز گویای کاهش شکاف جنسیتی و افزایش میل به بهره مندی از حقوق انسانی و شهروندی زنان است. پژوهش حاضر براساس نظریه ساخت یابی گیدنز و روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی تلاش نموده است تا تأثیر متقابل سیاست های اقتصادی ایران بعد از انقلاب و ذهنیت اشتغال در نزد عامل را در چرایی روند کاهش شکاف جنسیتی توصیف و تحلیل کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آبراهامیان، یرواند (1380)، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی. ترجمه کاظم فیروزمند، حسن شمس آوری و محسن مدیرشانه چی، تهران: نشر مرکز.
آبراهامیان، یرواند (1389)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشر نی.
آرون، ریمون (1377)، مراحل اساسى سیر اندیشه در جامعه شناسى، ترجمه باقر پرهام، چاپ چهارم، تهران: علمى و فرهنگى.
احمدی، منیژه (1386)، «بررسی جایگاه زنان در برنامه توسعه جمهوری اسلامی»، نشریه حقوق زنان، (29)، 23-21.
استیری، لیلا؛ تفضلی، حسین؛ سلطانی، علیرضا (1398)، «جایگاه اشتغال زنان در سیاست های کلان کشور بعداز انقلاب اسلامی»، نشریه رهیافت انقلاب اسلامی، (46)،181-159.
اعظم اده، منصوره (1385)، «نابرابری های جنسیتی در شاخص های فرهنگی اجتماعی» در طرح پژوهشی چالش های فرهنگی و اجتماعی زنان، مجری طرح: خدیجه سفیری، دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی.
پازتاریان، سیما (1394)، بازنمایی هویت زنانه در ساختار قدرت؛ مطالعه موردی: دولت نهم و دهم، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، استاد راهنما دکتر احمد خالقی دامغانی.
خمینی، روح‎الله (1387)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر ‎‎‎‎آثار امام خمینی.
دفتر مطالعات و توسعه رسانه ها (1374)، زن در آینه مطبوعات، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دنیای اقتصاد، 3 مهر 1398، شماره 4713.
راجی، فرزانه (1397)، «جنبش زنان ایران؛ از محافل زنانه تا دختران انقلاب و فراخوان تظاهرات»، قابل دسترس در رادیو زمانه.
روزنامه قدس، سال سیزدهم، شماره 3652.
روزنامه کیهان، 16/مهر/1385، شماره 16346.
ساناساریان، الیز (۱۳۸۴)، جنبش حقوق زنان در ایران: طغیان، افول و سرکوب از ۱۲۸۰ تا انقلاب ۵۷، ترجمه نوشین احمدی خراسانی، تهران: نشر اختران.
سرمدی، پرستو (1396)، زنان و دولت، پساز انقلاب، تهران: نشر کویر.
سیگر، جونی؛ مدنی قهفرخی، سعید (1395)، زنان در جهان و ایران، ترجمه سید مهدی خدایی، تهران: روزنه.
شادلو، عباس (1371)، تکثرگرایی در جریان اسلامی، تهران: نشر وزرا.
صادقی ‎فسایی،سهیلا؛ خادمی، عاطفه؛ نجفی، عاطفه (1395)،«تحلیل گفتمان سه دوره اجرایی جمهوری اسلامی ایران در زمینه وضعیت اجتماعی زنان»، فصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، سال چهارم، شماره (7).201-175. doi 20.1001.1.23295599.1395.4.7.8.2
صفری‎ شالی،رضا (1394)،«تحلیل گفتمان عدالت جنسیتی در لوایح و برنامه‎ های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات جامعه شناختی، 22 (2)، 237-211. doi: 10.22059/JSR.2016.57041
قدرخان، ثمانه (1400)، «همه آنچه روحانی برای زنان انجام نداد»، قابل دسترس در ایندیپندنت فارسی.
قربان نیا، ناصر (1393)، «نقدی بر منشور حقوق و مسئولیت‎های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران»، مجله نامه حقوق، جلد 1 شماره 1(1)، 128-113.
کاتوزیان، ناصر (1371)، حقوق خانواده، جلد 1، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کار، مهرانگیز (1373)، زنان در بازار کار ایران، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.
کرایب، یان (1378)، نظریه اجتماعى مدرن از پارسـونز تـا هابرمـاس، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر آگاه.
کریمی، عباس؛ مظفری، مصطفی (1387)، «نگرشی نو به ادله ناظر به قضاوت زنان در فقه امامیه و رویه عملی حقوق موضوعه ایران»، پژوهش زنان، 6 (2)،45-25.
کومز، فلیپ (1353)، برنامه ریزی آموزشی چیست؟، ترجمه محمد برهان‎منش، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گیدنز، آنتونی (1373)، جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
مارش، دیوید؛ استوکر، جری (1379)، روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محبوبی شریعت‎ پناهی،نسیم ‎السادات؛ رکن ‎الدین افتخاری،عبدالرضا؛ فرجیها،محمد؛ فلاحتی، لیلا (1398)، «تحلیل محتوایی حقوق شهروندی اجتماعی زنان در برنامه‎ های پنج ساله اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش نامه زنان، 10 (2)،171-143. .doi: 10.30465/WS.2019.4364
مقدم، فاطمه (1374)، «اشتغال زنان در بعداز جمهوری اسلامی»، نشریه ایران نامه، شماره (51)،370-349.
مهرپور، حسین (1379)، مباحثی از حقوق زن؛ از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین المللی، تهران: اطلاعات.
موثقی، سید احمد (1385)، نوسازی و اصلاحات در ایران؛ از اندیشه تا عمل، چاپ اول، تهران: نشر قومس.
موثقی،سیداحمد (1385)، «اقتصاد سیاسی ایران در دوران جمهوری اسلامی»، مجله حقوق و علوم سیاسی، (71)، 353-311.
References
Abrahamian, E (2001), Iran between two revolutions; From the constitution to the Islamic revolution. A Persian Translation by K. Firouzmand, H. Shamsavori and M. Modir shanehchie, Tehran: Center Publications (In Persian).
Abrahamian, E. (2010), History of modern Iran. Translated by Mohammad Ibrahim Fatahi, Tehran: Ney Publications (In Persian).
Ahmadi, M. (2006), "Investigation of the position of women in the development program of the Islamic Republic" Journal of Women's Rights, number (29), 21-23 (In Persian).
Aron, R. (1998), The basic stages of the course of thought in sociology, Translated by Bagher Parham. fourth edition, Tehran: Scientific and Cultural Publications (In Persian).
Azamzadeh, M. (2016), "The article on gender inequalities in cultural and social indicators" in the research plan of women's cultural and social challenges, Project manager: Khadija Safiri. Cultural Revolution Council Secretariat (In Persian).
Bureau of Media Studies and Development (1995), Woman in the press mirror, Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance (In Persian).
Giddens, A. (1994), Sociology. Translated by Manouchehr Sabouri, Tehran: Ney Publishing (In Persian).
Gurbania, N. (2013), "Criticism on the charter of women's rights and responsibilities in the system of the Islamic Republic of Iran", Law magazine, 1 (1), 128-113 (In Persian).
Hakiman, H. & karshenash, M. (2000), reform amd reconstruetion in Iran in: the economy of Iran dilemma of an Islamic statc, rdired by: parvin alizadeh. London and newyork: i.b. tauris
Hakiman, H. & karshenash, M. (2000). Reform amd reconstruetion in Iran in: the economy of Iran dilemma of an Islamic statc, rdired by: parvin alizadeh. London and newyork: i.b. tauris.
Kar, M. (1994), Women in Iran's labor market, Tehran: Roshangan Publications and Women's Studies (In Persian).
Karimi, A. & Mozafari, M. (2008), "A new approach to the evidence regarding women's judgment in Imamiyyah jurisprudence and the practical procedure of Iran's subject law", Women's research. Period 6, (2), 25-45 (In Persian).
Katouzian, N. (1992), family rights, Volume 1, Tehran: Publishing joint stock (In Persian).
Keyhan newspaper, 16/May/2006, Number 16346 (In Persian).
Khomeini, R. (2008), Imam's book Tehran: Institute for editing and publishing the works of Imam Khomeini (In Persian).
Komes, Ph. (1974), What is educational planning? Translated by Mohammad Burhanmanesh. Tehran: Tehran University Press (In Persian).
Kraib, Y. (1999), Modern social theory from Parsons to Habermas, Translated by Abbas Mokhbar, Tehran: Aghaz Publishing (In Persian).
Mahboubi Shariatpanahi, N. E., Ruknuddin Eftekhari, A. R., Farjiha, M. & Falahati, L. (2018), "Content analysis of women's social citizenship rights in the five-year social, economic and cultural programs of the Islamic Republic of Iran", Women's research journal, 10th year, number (2),142-171 (In Persian).
Marsh, D., & Stoker, J. (2000), Method and theory in political science, Translated by Amir Mohammad Haji Yousefi, Tehran: Strategic Studies Research Institute (In Persian).
Mehrpour, H. (2000), discussions of women's rights; From the point of view of domestic law, jurisprudence and international standards, Tehran: Information Publications (In Persian).
Moghadam, F. (1995), "Women's employment after the Islamic Republic", Irannameh magazine, Number (51), 349-370 (In Persian).
Motheghi, A. (2015), modernization and reforms in Iran; From thought to action, First, Tehran: Qoms Publishing (In Persian).
Motheghi, S. A. (2015), "Political Economy of Iran during the Islamic Republic", Journal of law and political science. Number (71) (In Persian).
Paztarian, S. (2014), representation of female identity in the power structure; Case study: 9th and 10th government, Master's thesis of Tehran University, Supervisor Dr, Ahmed Khaleghi Damghani,(In Persian).
Qadr Khan, S. (1400), "All that Rouhani did not do for women", Available in Farsi Independent (In Persian).
Quds newspaper, 13th year, number 3652 (In Persian).
Raji, F. (2017), "Iranian Women's Movement; From women's circles to the daughters of the revolution and the call for demonstrations, Available on Zamane Radio (In Persian).
Sadeghi Fasaei, S., Khademi, A., &Najafi, A. (2015), "Analysis of the discourse of the three executive periods of the Islamic Republic of Iran on the social status of women", Iranian Islamic Progress Model Quarterly, 4 (7), 175-201 (In Persian).
Safarishali, R. (2014), "Analysis of the discourse of gender justice in the economic, social and cultural development bills and programs of the Islamic Republic of Iran", Sociological studies, Period 22, Number (2), 211-237 (In Persian).
Sanasarian, E. (2004), Women's rights movement in Iran: uprising, decline and suppression from 1980 to the revolution of 1957, Translated by Noushin Ahmadi Khorasani, Tehran: Akhtaran publishing house (In Persian).
Sarmedi, S. (2016), Women and the government, after the revolution, Tehran: Nash Kavir (In Persian).
Seeger, J., Madani Ghafarakhi, S. (2015), Women in the world and Iran, Translated by Seyyed Mehdi Khodayi, Tehran: Rozeneh Publications (In Persian).
Shadlo, A. (1992), Pluralism in the Islamic flow, Tehran: Ministers Publishing House (In Persian).
Stiri, L., Tafazli, H. & Soltani, A. (2018), "The position of women's employment in the macro policies of the country after the Islamic revolution", Islamic Revolution Approach Journal, (46), 159-181 (In Persian).
Tahmed, H. (1995), The erisis of Iranian, London: oxford University press.
Verick, S. (2014), Female labor force participation in developing countries, IZA World of Labor, 87. 1-10.
World of Economics, October 3, 2018, No. 4713 (In Persian).