امکان‌سنجی دلارزدایی در اقتصاد ایران براساس عضویت در سازمان همکاری شانگهای

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد مدعو گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.22126/ipes.2023.9023.1567

چکیده

وابستگی به دلار که از آن به دلاری‎شدن تعبیر شده، معضلات متعددی را برای کشورهای جهان به وجود آورده که کاهش ارزش ارز ملی و شوک‌های تورمی مهم‌ترین آن‌هاست. در مقابل چنین وضعیتی فرایند دلارزدایی جهت کاهش وابستگی به نوسانات این ارز و همچنین برای افزایش قدرت بانک‌های مرکزی مطرح شده است. هدف این پژوهش امکان‌سنجی دلارزدایی از اقتصاد ایران است. با توجه به اینکه دو کشور چین و روسیه در حال استفاده از سامانه‌های مبادلات جهانی خود هستند و هر دو عضو سازمان همکاری شانگهای نیز می‌باشند، این سؤال مطرح شده است که عضویت در سازمان همکاری شانگهای چه تأثیری بر دلارزدایی از تجارت ایران دارد؟. پاسخ اولیه به سؤال پژوهش که فرضیه تحقیق است نیز عبارت است از: توافق‌های همکاری اقتصادی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به‎همراه فرایندهای مالی ایجادشده توسط روسیه و چین از توانایی مناسبی برای دلارزدایی برخوردار است. جهت بررسی وضعیت موجود با استفاده از تکنیک سری زمانی اطلاعات بازه زمانی 1996 تا 2020 مورد تحلیل قرار گرفته و مشخص شده که عضویت در شانگهای سبب افزایش مبادلات تجاری کشورهای عضو این سازمان گردیده است. با توجه به اینکه مقصد 14 درصد از صادرات و مبدأ حدود 36 درصد از واردات ایران کشورهای عضو شانگهای است و تمامی اعضاء این سازمان نیز در حال انجام مبادلات تجاری با سامانه‌های جایگزین سوئیفت می‌باشند، آغاز فعالیت رسمی ایران در سازمان شانگهای افزون بر مهیا نمودن زمینه افزایش مبادلات اقتصادی، با توجه به گستردگی کشورهای همکار در سامانه‌های چین و روسیه، بستر مناسبی نیز برای دلارزدایی از تجارت ایران را فراهم نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Abuselidze, G., & Miza, S. (2019). Paradigms of de-dollarization, challenges, and analysis of expected results in Georgia. Economic analysis, 29 (1), 63-67. doi: 10.35774/econa2019.01.063
Alwago, W. O. (2022). Is the Renminbi a Global Currency in the Making? Globalization of Digital yuan, Public Finance Quarterly, 4 (2): 553-566 doi: 10.35551/PFQ_ 2022_4_5
Andermo, E., & Kragh, M. (2021). Sanctions and Dollar Dependency in Russia: Resilience, Vulnerability, and Financial Integration, Review of International Post Soviet Affairs, 37 (3), 276–301. doi: 10.1080/1060586X.2021.1913932
Aris, S. (2013). Shanghai Cooperation Organization, Mapping Multilateralism in Transition, No: 2, New York, International Peace Institute.
Arrieta, J., Florián, D., López, K., & Morales, V. (2020). Policies for Transactional De-Dollarization: A Laboratory Study, Serie de Documentos de Trabajo Working Paper series, No: 2020-011, 1-20. doi: 10.1016/j.jebo.2022.05.012
Arslanalp, S., Eichengreen, B., & Simpson-Bell, Ch. (2022). The Stealth Erosion of Dollar Dominance: Active Diversifiers and the Rise of Nontraditional Reserve Currencies, IMF Working Papers, No: WP/22/58, 1-15. doi: 10.1016/j.jinteco. 2022.103656
Aysan, A. F., & Kayani, F. N. (2022). China's transition to a digital currency does it threaten dollarization?, Asia and the Global Economy, 2 (1), 100-123. doi: 10.1016/j.aglobe.2021.100023
Brandt, P. & Freeman, J. (2006). Advances in Bayesian Time Series Modeling and the Study of Politics: Theory Testing, Forecasting, and Policy Analysis, Political Analysis, 14 (1), 1-36. doi: 10.1093/pan/mpi035
Cakir, S., Atamanchuk, M.., Al Riyami, M., Sharashidze, N., & Reyes, N. (2022). Reducing Dollarization in the Caucasus and Central Asia: What Could Help Make Further Progress, IMF Working Papers, No: WP/22/154, 1-19.
Caldararo, N. L. (2023). Ukraine, China, Invasions in Europe and De-Dollarization: Dismembering Empires and Collapse of Nations, Access at: https://ssrn.com/ abstract=4516447
Catão, L., & Terrones, M. (2016). Financial De-Dollarization: A Global Perspective and the Peruvian Experience, IMF Working Papers, No: WP/16/97, 1-22.
Chen, Y. (2023). The Impact of Russia's "De-Dollarization" on the International Status of the US Dollar, Academic Journal of Business & Management, 5 (2): 17-21 doi: 10.25236/AJBM.2023.050204
Contreras, A., Gondo, R., Ore, E., & Forero, F. (2019). Assessing the impact of credit de-dollarization measures in Peru, Serie de Documentos de Trabajo Working Paper Series, No: 2019-005, 1-21.
Davis, S. (2023). Sanctions as war: anti-imperialist perspectives on American geo-economic, Chicago, Haymarket Books.
Dettling, M. (2020). Applied Time Series Analysis, Institute for Data Analysis and Process Design, Zurich, University of Applied Sciences.
Eichengreen, B., & Flandreau, M. (2009). The rise and fall of the dollar (or when did the dollar replace sterling as the leading reserve currency?), European Review of Economic History, 13 (3), 377–411. doi: 10.1017/S1361491609990153
Escribano, M., & Sosa, S. (2010). What is Driving Financial De-dollarization in Latin America? IMF Working Paper, No: WP/11/10, 1-22.
Galindo, A., & Leiderman, L. (2005). Living with Dollarization and the Route to Dedollarization, Working Paper, No: 526, Washington, Inter-American Development Bank, Research Department.
Gouvea, R., & Gutierrez, M. (2023), De-Dollarization: The Harbinger of a New Globalization Architecture?, Theoretical Economics Letters, 13 (4), 791-807. doi: 10.4236/tel.2023.134046
Han, Z., & Paul, T. V. (2020). China’s Rise and Balance of Power Politics, The Chinese Journal of International Politics, 13 (1), 1–26. doi: 10.1093/cjip/poz018
Huleppa, A. (2023). The Statuses of De-Dollarization in the Indian Economy, Journal of Emerging Technologies and Innovative Research, 10 (1), 326-332. Available at: http://www.jetir.org/papers/JETIR2301545.pdf
Kievich, A. (2018). De-Dollarization of the World Economy as an Objective Reality, Repository of Polessky State University Paper, No: 336, 1-17.
Ladasic, K. (2017). De-dollarization of Oil and Gas Trade, 17th International Multidisciplinary Scientific Geo Conference SGEM 2017, No.15, 99–106.
Liu, Z. Z., & Papa, M. (2022). Can BRICS De-dollarize the Global Financial System?, England, Cambridge, University Printing House.
Luft, G., & Korin, A. (2019). De-dollarization: The revolt against the dollar and the rise of a new financial world order, Chicago, Independent publisher.
Mathews, J., & Selden, M. (2018). China: the emergence of the petroyuan and the challenge to US Dollar hegemony. The Asia-Pacific Journal: Japan Focus, 16 (22), 1-12. Access at: https://apjjf.org/2018/22/Mathews.html
Plata, P. A., & Herrero, A. G. (2007). To dollarize or de-dollarize: Consequences for Monetary Policy, Asian Development Bank Working Paper, No: 2007-1, 13-31.
Shagina, M. (2022). Western financial warfare and Russia’s de-dollarization strategy: How sanctions on Russia might reshape the global financial system, FIIA Briefing Paper, No: 339. 1-20.
Weakliem, D. (2010). Time Series Analysis of Political Change. In: Handbook of Politics. Handbooks of Sociology and Social Research. New York, Springer.
World Bank, (2021), The World Integrated Trade Solution, Access at: https://wits. worldbank.org
Yeyati, E. L. (2021). Financial dollarization and de-dollarization in the new millennium, Serie de Documentos de Trabajo Working Paper series, No 2021-38, 1-18.