توسعه صادرات کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کارآفرین؛ موانع و راهکارها (رویکرد اقتصاد سیاسی بین‌الملل)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت و کارآفرینی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه مد یریت و کارآفر ینی، دانشکد ۀ اقتصاد و کار آ فر ینی، دانشگاه راز ی، کرمانشاه، ا یران.

10.22126/ipes.2024.9977.1631

چکیده

هدف کلی از انجام این پژوهش، واکاوی موانع و راهکارهای توسعه صادرات کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کارآفرین در حوزه صنایع غذایی در شرکت شهرک‌های صنعتی استان کرمانشاه بود. رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی جهت‌دار انجام پذیرفت. جامعه موردمطالعه این پژوهش شامل کلیه خبرگان در زمینه موضوع مورد مطالعه در سطح استان کرمانشاه بود که مشارکت‌کنندگان با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع گلوله برفی انتخاب شدند. معیار تعیین حجم نمونه، رسیدن به اشباع داده بود یعنی نمونه‌گیری تا جایی ادامه یافت که داده‌های جدیدی یافت نشد که در نهایت از طریق مصاحبه با 12 نفر اشباع داده‌ها حاصل شد. داده‌ها با استفاده از کدگذاری سه مرحله‌ای تجزیه‌وتحلیل شدند. قابلیت اعتبار با استفاده از چهار مفهوم اعتبارپذیری، انتقال‌پذیری، تأییدپذیری و اطمینان‌پذیری بررسی تأیید شد. بر اساس نتایج 50 مفهوم کلیدی و 9 طبقه جامع‌ومانع شناسایی و ارائه گردید که شامل موانع ارتباطی- اطلاعاتی (A)، موانع مالی (B)، موانع انگیزشی (C)، موانع قانونی (D)، موانع مربوط به کیفیت محصول (E)، موانع رقابتی (F)، نبود امکانات و تجهیزات مناسب (G)، موانع مدیریتی (H) و موانع زیست‌محیطی (I) بودند. به‌طورکلی برای توسعه صادرات باید در دو سطح کلان و خرد موانع تا حد امکان کنترل، تعدیل و یا حتی حذف شوند که تحقق این مهم درگرو وجود دیدگاه سیستمی از سوی کلیه بازیگران ذی‌ربط از قبیل سیاست‌گذاران و برنامه ریزان کلان، مسئولین استانی و مدیران و صاحبان و حتی کارکنان کسب‌وکارهای مورد مطالعه است. بر اساس نتایج بازبینی در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها با تأکید بر رفع اثر تحریم‌ها پیشنهاد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
آزاد، ناصر؛ محمودخانی، زهرا؛ علی‌اکبری، سمیرا (1391). مدیریت صادرات (تئوری- کاربرد). تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
پیروز، الهام؛ شفیعی، افسانه (1395). ارتقا جایگاه بنگاه‎های کوچک و متوسط در زنجیره‎های ارزش جهانی: درس‎هایی برای ایران، تحولات جهانی صنعت، معدن و تجارت. مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 39.
حاجی میررحیمی، سید داود؛ موسوی داویجانی، سید روح‎اله (1400). تأثیر سرمایه‌های انسانی و اجتماعی در رونق اقتصادی کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کشاورزی استان البرز. فصلنامه مدیریت آموزش کشاورزی، 56 (1)، 55-33.
رحمانی یوشانلوئی، حسین؛ انصاری، منوچهر؛ میرکاظمی مود، محمد؛ ابراهیمی، محمدرضا (1392). شناسایی و اولویت‌بندی موانع صادرات و ارائه راهکارهای توسعه صادرات صنایع کوچک و متوسط (SMEs) در صنایع غذایی آذربایجان غربی، تحقیقات بازاریابی نوین، 3 (1)، 160-139.
رسولی قهرودی، مهدی؛ آذر، عادل (1398). بررسی تأثیر عوامل ویژه شرکتی بر عملکرد صادراتی کسب‌وکارهای تولیدی در ایران: با استفاده از داده‎های سرشماری کارگاه‎های صنعتی مرکز آمار ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، (93)، 125-165.
ستایش، هدیه؛ معمارنژاد، عباس؛ هژبرکیانی، کامبیز؛ ترابی، تقی (1401). بررسی اثر کارگاه‎های صنعتی کوچک و متوسط بر رشد ارزش‎افزوده بخش صنعت در اقتصاد ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، 16 (2)، 252-221.
علیزاده اره‎جان، تورج؛ رفیعی، حامد؛ حسینی، سید صفدر (1402). شناسایی و اولویت‌بندی چالش‌های بازار صادراتی محصولات منتخب صنایع غذایی ایران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 54 (3)، 717-701.
قاسمی داکدره، بهمن؛ گودرزوند چگینی، مهرداد؛ چیرانی، ابراهیم (1401). ارزیابی و تحلیل مؤلفه‎های مؤثر بر عملکرد صادراتی شرکت‎های کوچک و متوسط با استفاده از روش‎های DMATEL فازی و ANP فازی (مورد مطالعه: شرکت‎های صادرکننده محصولات غذایی و آشامیدنی ایران). مجله تحقیق در عملیات در کاربردهای آن، 19(4)، 111-89.
کریمی، فرزاد؛ حسن‌پور کارسالاری، یوسف (1388). رتبه‎بندی صنایع کوچک و متوسط استان اصفهان با رویکرد ارزیابی عملکرد عوامل تعیین‎کننده مزیت رقابتی. فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، 17 (51)، 24-5.
منوچهری، هومان؛ ایمانی، الهام؛ آتش‌زاده شوریده، فروزان؛ علوی‌مجد، حمید (1396). چالش‌های کار دانشجویی از دیدگاه پرستاران: یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا. مجله کومش، 9 (2)، 308-294.
مؤمنی‌راد، اکبر؛ علی‌آبادی، خدیجه؛ فردانش، هاشم؛ مزینی، ناصر (1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 4 (14)، 187-222.
همتی، مریم؛ فیض، داود؛ آذر، عادل؛ زارعی، عظیم (1399). شناسایی مدل‌های ذهنی مدیران شرکت‌های صنایع غذایی از موانع توسعه صادرات (نمونه‌کاوی: مدیران شرکت‌های لبنی). مدیریت بازرگانی، 12 (1)، 226-198. doi: 10.22059/jibm.2018. 265427.3214
References
Albertina, P., Ana Maria, S., & Orlando, L., (2019) Linking intangible resources and entrepreneurial orientation to export performance: The mediating effect of dynamic capabilities. Journal of Innovation & Knowledge, 4 (1), 179–187.
Alizadeh Arehjan, T., Rafiei, H., & Hosseini, S. S. (2023). Identifying and prioritizing the export market challenges of selected Iranian food industry products. Economic research and agricultural development of Iran. 54 (3), 701-717 (In Persian).
Azad, N. Mahmoukhani, Z., & Ali Akbari, S. (1391). Export management (theory-application). Tehran: Trading Publishing Company (In Persian).
Bradley, F. (2005). International Marketing Strategy. (fifth edition). London: Pearson Education Limited.
Di Fatta, D., Gera, N., Tyagi, L. K., & Grisold, Th. (2018). Export knowledge:Determinant of export strategy, export commitment and export performance in carpet industry. Kybernetes, 48 (8), 1806-1826. doi: 10.1108/K-05-2018-0245
Falahat, M., Ramayah, T., Soto-Acosta, P., & Lee, Y. (2020). SMEs internationalization: The role of product innovation, market intelligence, pricing and marketing communication capabilities as drivers of SMEs’ international performance. Technological Forecasting and Social Change, 152, 119908. doi: 10.1016/j.techfore.2020.119908
Ghasemi Dakdere, B., Guderzond Chegini, M., & Chirani, A. (2022). Evaluation and analysis of the factors affecting the export performance of small and medium-sized companies using fuzzy DMATEL and fuzzy ANP methods (case study: Iranian food and beverage exporting companies). Journal of Operations Research in Its Applications, 19 (4), 89-111 (In Persian).
Guner, B., Lee, J., & Lucius, H. (2010). The impact of industry characteristics on export performance: a three country study. International Journal of Business and Economics Perspectives, 5 (2), 126-141.
Haddoud, M., Jones, P., & Newbery, R. (2018). SMEs’ Export Performance in Algeria: A Configuration Approach. Higgins, D., Jones, P. and McGowan, P. (Ed.) Creating Entrepreneurial Space: Talking Through Multi-Voices, Reflections on Emerging Debates (Contemporary Issues in Entrepreneurship Research, Vol. 9A), Emerald Publishing Limited, 91-111. doi: 10.1108/S2040-72462018000009A006
Haji Mirrahimi, S. D., & Mousavi Davijani, S. R. (2020). The effect of human and social capital on the economic prosperity of small and medium agricultural businesses in Alborz province. Agricultural Education Management Quarterly, 56 (1): 33-55 (In Persian).
Hemmati, M., Faiz, D., Azar, A., & Zarei, A. (2019). Identifying the mental models of food industry company managers of export development obstacles (case study: dairy company managers). Business Management, 12 (1), 198-226. doi: 10.22059/jibm.2018.265427. 3214 (In Persian).
Karimi, F., & Hasanpour Karsalari, Y. (2009). Ranking of small and medium industries of Isfahan province with the approach of evaluating the performance of factors that determine competitive advantage. Economic Research and Policy Quarterly, 17 (51), 5-24 (In Persian).
Louter, P. J., Ouwerkerk, C., & Bakker, B. A. (1991). An Inquiry into Successful Exporting. European Journal of Marketing, 25 (6), 7-23.
Manochehri, H., Imani, E., Atashzadeh Shuorideh, F., & Alavi Majd, H. (2016). Challenges of student work from the perspective of nurses: a qualitative study with a content analysis approach. Cumesh Journal, 9 (2), 294-308 (In Persian).
Momini-Rad, A., Aliabadi, Kh., Fardanesh, H., & Mazini, N. (2012). Qualitative content analysis in research: nature, stages and validity of results. Educational Measurement Quarterly, 4 (14), 187-222 (In Persian).
Pirouz, E., & Shafiei, A. (2015). Improving the position of small and medium enterprises in global value chains: lessons for Iran, global developments in industry, mining and trade. Business Studies and Research Institute, 39 (In Persian).
Rahmani Yoshanloui, H., Ansari, M., Mirkazemi Mod, M., & Ebrahimi, M. R. (2012). Identifying and prioritizing export barriers and providing export development solutions for small and medium enterprises (SMEs) in the food industry of West Azerbaijan, New Marketing Research, 3 (1), 139-160 (In Persian).
Rasouli Kahrodi, M., & Azar, A. (2018). Investigating the effect of special corporate factors on the export performance of manufacturing businesses in Iran: using census data of industrial workshops of Iran Statistics Center. Commercial Research Quarterly, 93 (1), 125-165 (In Persian).
Reis, J., & Forte, R. (2014). The Impact of Industry Characteristics on Firms’ Export Intensity. Universidade do Porto, (524).
Root, F. R. (1994). Entry Strategies for International Markets. Lexington Books. Washington, DC.
Safari, A., & Saleh, A. (2020). Key determinants of SMEs’ export performance: a resource-based view and contingency theory approach using potential mediators. Journal of Business & Industrial Marketing, 35 (4), 635-654. doi: 10.1108/JBIM-11-2018-0324
Schwandt, T. A., Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (2007). Judging interpretations: but is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Dir Eval, 114, 11-25.
Setaish, H., Memaranjad, A., Hejbarkiani, K. V., & Tarabi, T. (2022). Investigating the effect of small and medium industrial workshops on the value-added growth of the industrial sector in Iran's economy. Quarterly Journal of Financial Economics, 16 (2), 221-252 (In Persian).
Tesfom, G., Lutz, C., & Ghauri, P. (2015). Solving export marketing problems of small and mediumsized firms from developing countries: evidence from Eritrea. Journal of African Business, 7 (1), 1-10.
Ulzana, S., Prasetya, B., & Khakim, L. (2014). Analysis of business readiness to export for small and medume enterprise embroidery in Kudus regency.
Uner, M. M., Kocak, A., Cavusgil E., & Cavusgil, S. T. (2013). Do barriers to export vary for born global and across stages of internationalization? An empirical inquiry in the emerging market of Turkey. Center for Export Readiness Training and Services.
Vermeulen, P. (2004). Factor content, size, and export propensity at the firm level. Economics Letters, 82 (2), 249-252.
Wang, X, Aihua, C., & Huafeng, W. (2017). Effect of export promotion programs on export performance: evidence from manufacturing SMEs, Journal of Business Economics and Management, 18 (1), 131-145, DOI:10.3846/16111699.2016.1278031
Yang, C. H., Chen, J. R., & Chuang, W. B. (2004). Technology and export decision. Small Business Economics, 22 (5), 349-364.