صندوق‌های ذخیره ارزی در اقتصاد سیاسی جهانی؛ کنشگریِ وابستگی متقابل

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارروابط بین الملل ، گروه علوم سیاسی ، دانشکده حقوق وعلوم سیاسی ، دانشگاه شیراز ، شیراز ، ایران.

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، دانشکد ۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

10.22126/ipes.2024.8654.1535

چکیده

صندوق‌های ذخیره ارزی در دو دهه‌ اخیر یکی از کنشگران مهم عرصه اقتصاد سیاسی جهانی بوده‌اند. این صندوق‌ها اگرچه یک ابزار اقتصادی به حساب می‌آیند، اما دولت‌ها توانسته‌اند از نتایج سیاسی فعالیت آن‌ها نیز بهره‌مند شوند. این مقاله با هدف معرفی صندوق‌های ذخیره ارزی، کارکردهای مهم اقتصاد سیاسی آن برای کشورهای مالک و اثر آن در سیستم جهانی به بررسی نقش‌های اقتصادی و سیاسی آن‌ها در بعد جهانی می‌پردازد. این مقاله با طرح این پرسش که دلیل اهمیت و کنشگری صندوق‌های ذخیره ارزی در دو دهه‌ اخیر در اقتصاد سیاسی جهانی چیست؟ با به‌کارگیری چارچوب نظری وابستگی متقابل و با اتکا به روش اکتشافی در نمایاندن کارویژه‌های متقابل سیاسی و اقتصادی این صندوق‌ها و بهره‌گیری از داده‌ها و آمارهای اقتصادی مرتبط بررسی این فرضیه را در دستورکار دارد که ممزوج شدن فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی، استفاده دولت‌ها از صندوق‌های ذخیره ارزی و گسترش فعالیت‌های اقتصادی آن‌ها در دولت‌های دیگر، منافع سیاسی- اقتصادی دولت‌ها را با یکدیگر پیوند داده و وابستگی متقابلی را در سطح جهانی ایجاد کرده است. نقش مهم و اساسی صندوق‌های ذخیره ارزی در شکل‌دهی به این وابستگی متقابل جهانی، آن‌ها را به کنشگری مهم و مؤثر در عرصه اقتصاد سیاسی جهانی تبدیل کرده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهند که این صندوق‌ها با ایفای نقش‌های اقتصادی مانند ثبات بخشی به نظام مالی جهانی، تأمین مالی بین‌المللی و مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های پرریسک و نیز سیاسی مانند تأثیر بر موازنه قدرت جهانی، تعادل بخشی بین تهدیدهای منطقه‌ای و جهانی، کمک به ثبات و توازن داخلی و عملکرد به‌مثابه ابزار سیاست خارجی به کنشگری مهم در نظام اقتصاد سیاسی جهانی معاصر تبدیل شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
رضوی، مهدی، رئوفی، حمیدرضا (۱۳۸۹)، ابزار نوین حکومتی در انجام سرمایهگذاری خارجی، تهران: پژوهشکده امور اقتصادی.
فقهی کاشانی، محمد، یحیوی، پروین (۱۳۹۷) صندوق‎های ثروت ملی ریسک حاکمیتی و هزینه‎های تأمین مالی خارجی واسطه‎های مالی. فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، 18 (70)، ۵۳-۸۸
References
Aglietta, M. (2014). Sovereign Wealth Funds in the mutation of global finance, Law and Financial Markets Review, 8 (3), 282-296.
Al-hashel, B. (2015). Sovereign wealth funds: A literature review. Journal of Economics and Business, 78, 1-13.
Backer, L. (2009). Sovereign Investing in Times of Crisis: Global Regulation of Sovereign Wealth Funds, State Owned Enterprises, and the Chinese Experience, Transnational Law and Contemporary Problems, 19(1):101–294.
Bahgat, G. (2008). Sovereign wealth funds: Dangers and opportunities. International Affairs, 84(6), 1189–1204.
Bazoobandi, S. (2012). Political Economy of the Gulf Sovereign Wealth Funds: A Case Study of Iran, Kuwait, Saudi Arabia and the United Arab Emirates. Routledge.
Benney, T. (2009), National Security in Times of Capital Mobility: A Case for Sovereign Wealth Funds, Paper presented at the annual meeting of the International Studies AssociationNew York City, February.
Brown, A., Papaioannou, M, Petrova, I. (2010), Macrofinancial Linkages of the Strategic Asset Allocation of Commodity-Based Sovereign Wealth Funds, Washington, D.C.: International Monetary Fund (IMF).
Capapé, J. & Rose, P. (2020) Technology, Venture Capital, and SWFs: The Role of the Government in Forging Innovation and Change, in Venture Capital, and SWFs: The Role of the Government in Forging Innovation and Change, IE Sovereign Wealth Lab–2019 Annual Report.
Ciarlone, A., & Miceli, V. (2016), Escaping financial crises? Macro evidence from sovereign wealth funds’ investment behavior, Emerging Markets Review, 27: 169–196
Csoma, R. (2015), Appreciation of the Role of Sovereign Wealth Funds in the Global Economy. Public Finance Quarterly, (2) 270-287
Cuervo-Cazurra, A, Grosman, A, Megginson, W. (2022). A Review of the internationalization of state-owned firms and sovereign wealth funds: Governments, nonbusiness objectives and discreet powerJournal of International Business Studies, 1-29.
Dixon, D. (2017), The state as an institutional investor: unpacking the geographical political economy of sovereign wealth funds, In Handbook on the Geographies of the Money and Finance, Eds Ron Martin and Jane Pollard. Edward Elgar Publishing, 279-297.
El-Kharouf, F., Sulayman Al-Qudsi and Shifa O. (2010), The Gulf Corporation Council Sovereign Wealth Funds: Are They Instruments for Economic Diversiªcation or Political Tools?, Asian Economic Papers, 9(1), 124-151.

Feghhi Kashani, M., Yahyavi, P. (2018). Sovereign Wealth Funds, Sovereign Risk, and External Financing Costs of Financial Intermediaries, Economics Research, 18(70), 53-88. (in Persian).

Haberly, D. (2011). Strategic sovereign wealth fund investment and the new alliance capitalism: a network mapping investigation, Environment and Planning, 43 (8), 1833–1852
Hatton, K. (2011). Maximizing autonomy in the shadow of great powers: The political economy of sovereign wealth funds, Columbia Journal of Transnational Law, 50(1), 1-82.
James, A, Retting, T, Shogren, J, Watson, B, & Wills, S. (2022) Sovereign Wealth Funds in Theory and Practice, Annual Review of Resource Economics, 14.
Jen, S. (2007) Currencies: The Definition of a Sovereign Wealth Fund, Morgan Stanley Research Global.
Jenkins, P. (2009) Qataris sell 3.5% Barclays stake and spark talk of Sainsbury deal, Financial Times, 21 October
Jory, S. R, Perry, M, Hemphill, T. (2010) The Role of Sovereign Wealth Funds in Global Financial Intermediation, Thunderbird International Business Review, 52 (6): 589-604.
Keohane, R. and Joseph, N. (1977) Power and Interdependence Revisited, International Organization 41:723-53.
Knorr, K. (1977). Economic Interdependence and National Security, In Economic Issues and National Security, 1-18.
Larsen, P. & Burgess, K. (2008), Barclays falls 14% after IPIC sells its stake, Financial Times, 3 June.
Lenihan, A. T. (2014) Sovereign wealth funds and the acquisition of power, New Political Economy, 19(2), 227-257.
Polachek, S. (1980) Conflict and trade, Journal of conflict resolution, 24(1), 55-78.
Rana, W. (2015) Theory of Complex Interdependence: A Comparative Analysis of Realist and Neo liberal Thought, International Journal of Business and Social Science, 2-3.
Keohane, R & Nye, J. (1973) Power and interdependence, Survival, 15 (4), 158-165.
Razavi, M., Raufi, H. (2010). A new government tool for foreign investment, Tehran: Research Institute of Economic Affairs (in Persian).
Rosecrance, R., Alexander, A., Koehler, W., Kroll, J., Laqueuer, S. and Stoeker, J. (1977) Whither Interdependence? International Organization 31: 425–472.
Rosecrance, R. & Stein, A. (1973) Interdependence: myth or reality? World Politics, 26(1), 1-27.
Santiso, J. (2008). Sovereign development funds: Key financial actors in the shifting wealth of nations, (Working Paper No. 10/2008) Paris: OECD Development Centre.
Shabbir, T. (2009) Role of the Middle Eastern sovereign wealth funds in the current global financial crisis, Topics in Middle Eastern and North African Economies, 11, 1-20
Sharma, R. (2017). Sovereign wealth funds investment in sustainable development sectors, Global Projects Center — Stanford University
Shih, V. (2009) Tools of survival: Sovereign wealth funds in Singapore and China, Geopolitics, 14(2), 328–344.
Şimşek, O. & Eren, A. (2018), The Political Economy of Sovereign Wealth Funds from a Development Perspective, Current Debates In, 31
Sobel, A., Hirschman, A, Besman, L. (1945) A convenient microtitration method for the estimation of amino acids, Journal of Biological Chemistry, 161, 99-103.
Summers, L (2007) Sovereign Funds Shake the Logic of Capitalism. Financial Times, July 30
U.S. Department of Treasury (2007) Report to Congress on International Economic and Exchange Rate Policies. From the World Wide Web: http://www.treasury.gov/resource-center/international/exchange-ratepolicies/Pages/index.aspx
Uranaka, T. & Azhar, S. (2010) Update 2 – Kirin to buy Fraser & Neave Stake from Temasek, Reuters, 26 July
Wheatley, J. (2010), Temasek to buy a stake in Brazil oil services group, Financial Times, 21 October.
Yeung, H. (2011), From national development to economic diplomacy? Governing Singapore’s sovereign wealth funds, The Pacific Review, 24 (5), 625–652.
Young, K. (2020), Sovereign risk: Gulf sovereign wealth funds as engines of growth and political resource, British Journal of Middle Eastern Studies, 47(1), 96-116.
Zawya, J. (2009), Kuwait SWF Says Sells $4.1B Citigroup Stake, Makes $1.1B Profit, WSJ.com, 6 December.