انتقال فناوری و تعمیق وابستگی؛ تبیین یک معضل اساسی توسعه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری توسعه اقتصادی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشگاه رازی

چکیده

در عصر اقتصاد دانش‌بنیان، مهم‌ترین عامل تولید، دانش و فناوری می‌باشد. به دلیل نقش پراهمیت آن در وضعیت اقتصادی، از یک سو، و از سوی دیگر، کوتاه شدن عمر فناوری و عدم امکان ابداع همۀ فناوری‌های مورد نیاز برای تمام کشورهای جهان، واردات فناوری تبدیل به جزء اجتناب‌ناپذیر توسعه شده است. در نتیجه، وابستگی در دانش و فناوری به یکی از اصلی‌ترین کانون‌های وابستگی، تبدیل شده است. لذا بررسی این موضوع که چه رابطه‌ای بین انتقال فناوری و وابستگی وجود دارد، به عنوان مساله‌ای مهم در سرنوشت توسعه نیازمند بررسی است. به دلیل کوتاه شدن عمر فناوری، واردات فناوری، کپی‌برداری و حتی مهندسی معکوس نیز به تنهایی نمی‌تواند نیاز به فناوری‌های جدید را برآورده کند. زیرا فناوری‌ها بسیار پیچیده و دقیق شده‌اند و تولید هر قطعه از آن نیازمند انواع تجهیزات پیچیده دیگری است که باید آنها را نیز از خارج وارد کرد که منجر به وابستگی تکنولوژیک بیشتر خواهد شد. انتقال فناوری از کشورهای پیشرفته در کنار مزایای زیادی که برای کشورهای جهان سوم دارد ، مسائل و معضلات در حال تحولی نیز برای این کشورها در پی دارد. یکی از این معضلات، پویایی‌های وابستگی ناشی از فناوری است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. برای توصیف از اطلاعات اسنادی مندرج در بانک‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی و برای تحلیل از دستگاه نظری نهادگرایی به منظور توضیح نقش قوانین و بنگاه‌ها در بومی‌سازی فناوری وارداتی و ممانعت از بروز وابستگی استفاده شده است. برای تحقق توسعه، لازم است تمهیدات نهادی لازم راجع به انتقال فناوری فراهم شود و اصلاحات نهادی و در صدر آنها سیاست‌گذاری در زمینه دستیابی به فناوری مقدم بر انتقال فناوری صورت پذیرد. تا زمانی که این تاملات اندیشه‌ای و تمهیدات نهادی رخ ندهد تحت عنوان انتقال فناوری با تعمیق وابستگی و افزایش شکنندگی‌های نظام ملی روبه رو خواهیم بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 04 اسفند 1403
  • تاریخ دریافت: 05 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 11 آبان 1401
  • تاریخ پذیرش: 14 آبان 1401