نظم ژئواکونومیک در حال دگرگونی منطقه خزر؛ فرصت چندجانبه‌گرایی در دیپلماسی اقتصادی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه روابط بین الملل، دانشکده امنیت ملی، دانشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی.

3 دانشجوی کارشناسی‌ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، جمهوری اسلامی ایران.

چکیده

نظم ژئواکونومیک منطقه خزر در رقابت پیچیده قدرت‌های جهانی، شرایط روبه تغییری را تجربه می‌کند. درحالی‌که گذشته این منطقه بیشتر شاهد تسلط یک یا دو قدرت جهانی بوده، اما اکنون هند و چین هر کدام با برنامه‌های تعریف شده، ایالات متحده با توسعه دامنه سنتی اقتصادی خود و روسیه نیز با ابزارهای ضد تحریمی، هریک بخشی از این نظم را تغییر می‌دهند. در کنار این بازیگران بزرگ، قدرت‌های منطقه‌ای کوچک‌تر همچون ترکیه نیز می‌کوشد تا شرایط موجود را به نفع خویش تغییر دهد. مسئله اصلی پژوهش حاضر، پیرامون بررسی عوامل و تحولات مؤثر بر نظم ژئواکونومیک منطقه خزر و تبیین فرصت پیشروی دیپلماسی اقتصادی ایران است. اهمیت راهبردی این پژوهش ناظر به ارائه درکی واقع‌بینانه از تحولات جهانی و مؤثر بر نظم ژئواکونومیک منطقه خزر است. پرسش کلیدی در نوشتار حاضر آن است که این نظم در حال تغییر چه فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران به همراه خواهد داشت؟ به نظر می‌رسد می‌توان این فرضیه را مطرح ساخت که ایران در این نظم در حال تغییر می‌تواند فرصت چندجانبگی توسعه‌یافته را برای جمهوری اسلامی ایران به همراه بیاورد. یافته های پژوهش به‌وضوح نشان از این چندجانبگی توسعه‌یافته دارد. ایران درحالی‌که می‌تواند هند را به منطقه متصل کند، هم‌زمان می‌تواند در ابتکار کمربند - راه چین نقش‌آفرینی کند. هم‌زمان درحالی‌که می‌تواند گاز ترکمنستان را به آذربایجان و حتی اروپا منتقل سازد، می‌تواند پایه‌های نهادی دیپلماسی اقتصادی خود را در‌ شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا بهبود بخشیده و همچنین با روسیه تحریم شده سازوکارهای ضد تحریمی جدیدی را در بستر ژئواکونومیک خزر پیاده‌سازی کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات



مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1403
  • تاریخ دریافت: 22 شهریور 1403
  • تاریخ بازنگری: 11 آذر 1403
  • تاریخ پذیرش: 04 اسفند 1403