الهیات مسیحی و اقتصاد سیاسی مدرن: با تأکید بر اندیشه سیاسی توماس آکویناس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

3 گروه علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

4 گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران،

چکیده

نوشتار پیش رو به بررسی تأثیر عمیق تحول نظریه قانون طبیعی، از تفاسیر کلاسیک تا مدرن، بر شکل‌گیری اقتصاد سیاسی مدرن می‌پردازد. هدف اصلی، تبیین چگونگی تکوین نظریه مدرن حقوق طبیعی از درون دکترین سنتی قانون طبیعی است که درنهایت بستر فکری اندیشه اقتصادی کلاسیک را فراهم کرد. پژوهش حاضر بر نوآوری‌های فلسفی توماس آکویناس متمرکز است؛ او با تلفیق بی‌نظیر قانون طبیعی سنتی، اصول حقوق رومی و الهیات مسیحی، چارچوب فلسفی منسجمی ایجاد کرد. این سنتز مفهومی، نقش محوری در گذار به نظریه مدرن حقوق طبیعی ایفا نمود و بر متفکران بعدی همچون آدام اسمیت و دیوید ریکاردو تأثیر شگرفی گذاشت. آکویناس با ادغام عقل یونانی، حقوق رومی و الهیات مسیحی، دیدگاهی نو نسبت به انسان و جامعه ارائه داد. او با تأکید بر ظرفیت عقل انسانی در کشف نظم طبیعی و اخلاقی، برخلاف دیدگاه‌های صرفاً دینی، از نگرش‌های ایستا و اقتدارگرایانه قرون وسطایی فاصله گرفت و بستر را برای دگرگونی‌های آتی فراهم ساخت. در قرن هفدهم، جان لاک بر همین بنیان‌ها، نظریه لیبرالی حقوق طبیعی شامل حق حیات، آزادی و مالکیت را عرضه کرد. این نظریه نقش اساسی در پایه‌گذاری اقتصاد کلاسیک و فلسفه‌های فردگرا داشت. آدام اسمیت نیز، به‌عنوان بنیان‌گذار اقتصاد سیاسی، به‌روشنی از مفهوم «قانون طبیعی» برای توضیح نظم بازار، مفهوم «دست نامرئی» و ساختارهای اقتصادی بهره برد. این رویکرد، پایه و اساس بسیاری از تحلیل‌های اقتصادی مدرن را شکل داد. اگرچه در قرن نوزدهم، این نظریه با انتقاداتی از سوی متفکران فایده‌گرا مانند جرمی بنتام روبه‌رو شد که آن را انتزاعی و غیر کاربردی می‌دانستند؛ اما در قرن بیستم، به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم، با ظهور جنبش‌های حقوق بشر دوباره احیا شد. این احیا نشان از تداوم ارتباط و پویایی این نظریه در رویارویی با مسائل معاصر و جایگاه آن در گفتمان‌های حقوقی و اخلاقی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ارسطو (۱۳۹۷). ما بعد الطبیعه. ترجمه محمدحسن لطفی تبریزی. تهران: انتشارات طرح نو.
باربیه، موریس (1392). مدرنیته سیاسی. ترجمه عبدالوهاب احمدی. تهران: نشر آگه.
پولادی، کمال (۱۴۰۱). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب: از سقراط تا ماکیاولی. چاپ پانزدهم. تهران: مرکز.
دانترو، الکساندر (۱۴۰۰). قانون طبیعی. ترجمه هنری ملکمی. تهران: انتشارات پیله.
طباطبایی، جواد (۱۳۸۲). جدال قدیم و جدید: از نوزایش تا انقلاب فرانسه. تهران: نگاه نو.
کاپلستون، فردریک چارلز (۱۳۹۳). تاریخ فلسفه: فلسفه در قرون وسطی. جلد ۲. ترجمه ابراهیم دادجو. تهران: سروش.
کلوسکو، جورج (۱۴۰۰). تاریخ فلسفه سیاسی قرون وسطی. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: نشر نی.
مورال، ژرژ (۱۳۹۹). اندیشه سیاسی در اروپای قرون وسطی. ترجمه سعید ماخانی. تهران: منیا هنر.
References
Aristotle (2018). Metaphysics. Trans. M. H. Lotfi Tabrizi. Tehran: Tarh-e No Publications. (Original work published ca. 350 B.C.E.) (In Persian).
Barbier, M. (2014). Political modernity. Trans. A. Ahmadi. Tehran: Agah Publishing. (Original work published 1994) (In Persian).
Berns, W. (1964). In defense of liberal democracy. Chicago: Regnery.
Burns, T. (1996). Aristotle and natural law. History of Political Thought, 19(2), 142-166.
Colemah, J. (2000). A history of political thought from Middle Ages to the Renaissance. Blackwell Publishers.
Copleston, F. C. (2014). A history of philosophy: Philosophy in the Middle Ages. Vol. 2. Trans. E. Dadjoo. Tehran: Soroush. (Original work published 1953) (In Persian).
Dantreaux, A. (2021). Natural law. Trans.H. Malekmi. Tehran: Pileh Publications. (In Persian)
Heinrichs, R. (1947). The natural law. St. Louis: Herder.
Klosko, G. (2021). A history of medieval political philosophy. Trans. K. Dihimi. Tehran: Ney Publishing (In Persian).
Morel, G. (2020). Political thought in medieval Europe. Trans. S. Makhani. Tehran: Menia Honar (In Persian).
Pouladi, K. (2022). History of political thought in the West: From Socrates to Machiavelli. 15th (ed.). Tehran: Markaz (In Persian).
Shellens, M. S. (1959). Aristotle on natural law. Natural Law Forum, Paper 4a. Retrieved from http://scholarship.law.nd.edu/nd_natural_law_forum/40
Tabatabai, J. (2003). The old and the new dispute: From the Renaissance to the French Revolution. Tehran: Negah-e No (In Persian).
Taliaferro, C., & Quinn, P. (Eds.). (2010). A companion to philosophy of religion. 2nd (ed.). Blackwell Publishers.
Tierney, B. (1997). The ties of natural right: Studies on natural rights, natural law, and church law 1150–1625.
Umans, W. (2010). Principles of government and politics in the Middle Ages. New York: Routledge.