نقش تحریم‌های غرب در تقویت روابط اقتصادی ایران و روسیه و گرایش آنها به شرق

رمضانپور, حمید; توسلی رکن آبادی, مجید; برزگر, کیهان

doi:10.22126/ipes.2025.11998.1737

نقش تحریم‌های غرب در تقویت روابط اقتصادی ایران و روسیه و گرایش آنها به شرق

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

² دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

³ استاد روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران

10.22126/ipes.2025.11998.1737

چکیده

چکیده

این پژوهش به بررسی نقش تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران و روسیه در سال‌های اخیر و تأثیرات قابل‌توجه آن‌ها بر روابط اقتصادی این دو کشور و به‌ویژه گرایش آن‌ها به شرق پرداخته است. این تحریم‌ها که باهدف محدود کردن دسترسی این کشورها به زنجیره جهانی کالاها و کاهش توان اقتصادی ایران و روسیه وضع‌شده‌اند، به‌گونه‌ای باعث تقویت همکاری‌های اقتصادی و حتی سیاسی دوجانبه بین تهران و مسکو شده و هم‌زمان گرایش آن‌ها را به شرق افزایش داده‌اند. پرسش اصلی این مقاله این است که تحریم‌های غرب چگونه و در چه حوزه‌هایی بر همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه تأثیر مثبت گذاشته است و چگونه آن‌ها را به سمت شرق به ویژه همکاری بیشتر با چین و منطقه اوراسیا سوق داده است؟ نویسندگان این فرضیه را مطرح می‌کنند که تحریم‌های غرب علیه ایران و روسیه دو کشور را به سمت یک استراتژی اقتصادی مشترک برای مقابله با چالش‌های اقتصادی و سیاسی حاصل از تحریم‌های غرب سوق داده و روابط آن‌ها را در زمینه‌هایی همچون انرژی، تجارت و فناوری در حوزه منطقه‌ای و تقویت با کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای در حوزه شرق تقویت کرده است. نویسندگان از نظریه «رژیم تحریم‌ها» در روابط اقتصاد سیاسی بین‌الملل بهره گرفته تا تأثیرات معکوس این تحریم‌ها را مورد آزمون قرار دهند. نویسندگان درنهایت نتیجه می‌گیرند که هرچند تحریم‌های غرب بر اقتصاد دو کشور آسیب جدی وارد کرده‌اند، اما توانسته هم‌زمان منجر به تقویت روابط دوجانبه و گرایش آن‌ها به سمت متنوع سازی روابط اقتصادی و سیاسی با شرق و در حوزه سازمان‌های منطقه‌ای غیرغربی شده است.

کلیدواژه‌ها