پیامبر اسلام(ص) و مدیریت تعالی‌بخش در اقتصاد سیاسی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

3 دانشیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

4 استادیار گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

هر جامعه‌ای اعم از بدوی و مدنی، مبتنی بر یک شکل‌بندی سیاسی است که برای ماندگاری خود باید از یک ساز و کار اقتصادی بهره‌مند باشد. این ساز و کار اقتصادی در زمان جاهلی بر استفاده ابزاری از موقعیت جغرافیایی مکه به‌عنوان یک منطقه استراتژیک تجاری- دینی و نیز اقتصاد قبیله با مولفه‌هایی چون غارت، غنیمت و... مبتنی بوده است. با ظهور اسلام و تشکیل جامعه اسلامی تحت رهبری حضرت محمد(ص) قابل انتظار است که نظام نوپای وی هم نیازمند بنیان و ساز و کاری اقتصادی بوده و اقتصاد اعراب جاهلی که به‌صورت و سیرت در وضعیتی  بدوی و عمدتاً غیراخلاقی قرار داشت، مورد تأیید اسلام نباشد. وانگهی عبور از این ساختار و جایگزینی آن با نظامی جدید از مبادی و مبانی اقتصادی هم ممکن نبود. لذا تحقیق حاضر به دنبال ارائه چارچوبی روشی‌ برای فهم درست‌تر از مدیریت پیامبر(ص) در حوزه اقتصاد سیاسی و در رویارویی با اقتصاد سیاسی صدر اسلام است. رفتار مدیریتی پیامبر(ص) در مسیر تعالی‌بخشی‌ است و ما می‌توانیم این تعالی‌بخشی را در مفهوم امروزی ایدئالیسم‌‌ عینی‌گرا پی گرفته و قابل فهم نماییم و امروزه نیز به‌عنوان الگویی قابل قبول در مدیریت اقتصاد سیاسی  از آن بهره‌مند شویم.

کلیدواژه‌ها


آمدی، عبدالواحدبن‌محمد. (1378). غررالحکم و درّرالکلم. ترجمه: هاشم رسولی. ج2. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ابن‌‌اثیر، علی ‌بن ‌محمد. (1370). تاریخ‌کامل. ترجمه: سیدمحمدحسین روحانی. ج3. تهران: نشر اساطیر.
ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1377). خصال. ترجمه: محمد باقر کمره‌ای. ج2. تهران: کتابچی.
اب‍ن‌‌خ‍لدون، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ان‌‌ب‍ن‌ م‍ح‍مد. (1383)‌. العبر(تاریخ ابن‌خلدون). ت‍رج‍م‍ه: عبدالمحمد آیتی. ج1. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اب‍ن‌‌خ‍ل‍دون، ع‍ب‍دال‍رح‍م‍ان‌‌ب‍ن‌ م‍ح‍م‍د. (1345). مقدمه. ت‍رج‍م‍ه‌: م‍ح‍م‍دپ‍روی‍ن‌ گ‍ن‍اب‍ادی. تهران: ان‍ت‍ش‍ارات‌ ب‍ن‍گ‍اه‌ ت‍رج‍م‍ه‌ و ن‍ش‍ر ک‍ت‍اب‌.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. ج6. بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع. الطبعه الثالثه.
ابن‌هشام، عبدالملک. (1375). زندگانی محمد(ص). ترجمه: هاشم رسولی. ج1و2. تهران: نشر کتابچی.
ابوداوود، سلیمان بن اشعث. (1420ق). سنن ابیداود. ج3. قاهره: دارالحدیث.
ابوزهره، محمد. (1380). خاتم پیامبران(ص). ترجمه: حسین صابری. ج3. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
ارسطو. (1391). اخلاق نیکوماخوس. ترجمه: محمدحسن لطفی‌تبریزی. تهران: طرح نو.
الفاخوری، حنا. (1388). تاریخ ادبیات زبان عربی. ترجمه: عبدالمحمد آیتی. چاپ هشتم، تهران: توس.
پاینده، ابولقاسم. (1382).  نهج الفصاحه. تهران: دنیای دانش.
پوراحمدی، حسین و شم‌آبادی، محمد. (1390). مقدمه‌ای بر نظریه اقتصاد سیاسی اسلامی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
روزنتال، فرانتس. (1379). مفهوم آزادی از دیدگاه مسلمانان. ترجمه: منصور میراحمدی. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
زیدان، جرجی. (1372). تاریخ تمدن اسلام. ترجمه: علی جواهرکلام. تهران: امیرکبیر.
جعفریان، رسول. (۱۳۷۱). تاریخ سیاسیاسلام تا سال چهلم هجری. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
جمشیدنژاد اول، غلامرضا. (1385).  نظام‌های اقتصادی صدر اسلام. تهران: انتشارات اساطیر.
حر عاملی، محمد بن حسن. (1416ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه.  ج9و21. قم: آل بیت(ع) لاحیاء التراث.
حسن ‌ابراهیم، حسن. (1376).  تاریخ سیاسی اسلام. ترجمه: ابولقاسم پاینده.  تهران: جاویدان.
سالم، عبدالعزیز. (1380). تاریخ عرب قبل از اسلام. ترجمه: باقر صدری‌نیا. تهران: شرکت انتشارات علمی‌و‌فرهنگی.
 شاکرالدجیلی. خوله. (1379). بیت المال، پیدایش و تحولات آن. ترجمه: محمد صادق عارف. مشهد: موسسه چاپ آستان قدس رضوی.
شهابی، محمود. (1340).  ادوار فقه. ج1. تهران: دانشگاه تهران.
-نجفی، محمد حسن بن باقر. (1362). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج15. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
صدر، محمدباقر. (1360).  اقتصاد ما. ترجمه: ع-اسپهدی. تهران: انتشارات اسلامی.
صدر، سید کاظم. (1387).  اقتصاد صدر اسلام. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
طباطبایی، محمدحسین. (1387). تفسیر المیزان. ترجمه: محمد باقر موسوی. ج9و18. تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبایی، محمد حسین. (1378). سنن النبی(ص). ترجمه: محمد هادی فقهی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
عابدالجابری، محمد. (1384). عقل‌سیاسی در اسلام. ت‍رج‍م‍ه‌: ع‍ب‍دال‍رض‍ا س‍واری‌. تهران: گام نو.
عالم، عبدالرحمن. (1389). تاریخ فلسفه سیاسی غرب(از آغاز تا پایان سده‌های میانه). تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
علی، جواد. (1413ق).المفصل فی تاریخ العرب قبل اسلام. ج5و7. بغداد: جامعه البغداد.
عمید زنجانی، عباسعلی. (1377). حقوق اقلیت‌ها. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
قطب راوندی، سعید بن هبه الله. (1405ق). فقه القرآن. ج2. قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
ملک، فضل‌الرحمان. (1397). مضامین اصلی قرآن. ترجمه: فاطمه علاقه‌بندی. تهران: نشر کرگدن.
فی، برایان. (1381). فلسفه امروزین علوم اجتماعی. ترجمه: خشایار دیهیمی. تهران: طرح نو.
فیض‌کاشانی، محمدبن شاه مرتضی. (1406ق). الوافی. ج10. اصفهان: مکتبه الامام امیرالمومنین(ع).
کاتب واقدی، محمدبن سعد. (1374). طبقات. ترجمه: محمود مهدوی دامغانی. ج2، تهران: انتشارات فرهنگ‌واندیشه.
گمپرتس، تئودور. (1375). متفکران یونانی. ترجمه: محمدحسن لطفی. ج2، تهران: خوارزمی.
مبارکفوری، صفی‌الرحمان. (1382). باده ناب(در سیره پیامبر خاتم(ص)). ترجمه: محمد بهاءالدین حسینی. سنندج: انتشارات کردستان.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. (1403ق). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار(ع). ج71، 74و100. دار احیاء الثراث العربی.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1389). میزان الحکمه. ج2. قم: دارالحدیث.
محمدی ری‌شهری، محمد. (1394). سیره پیامبر خاتم(ص). ترجمه: عبدالهادی مسعودی. ج6. قم: دارالحدیث.
مکارم شیرازی، ناصر. (1371). اسلام و آزادی بردگان. قم: نسل جوان.
مکارم شیرازی، ناصر. (1379). تفسیر نمونه. ج4و7. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
مسلم‌‌بن‌حجاج. (1419ق). صحیح مسلم. ج2و3. بیروت: دارابن‌حزم.
منتظری، حسینعلی. (1371). مبانی فقهی حکومت اسلامی. ترجمه: محمود صلواتی. ج6و7. قم: کیهان.
مونتسیکو، شارل دو. (1349). روح القوانین. ترجمه و نگارش: علی اکبر مهتدی. تهران: امیرکبیر.
نوری، حسین ‌بن ‌محمد تقی. (1408ق). مستدرک المسائل و مستنبط‌المسائل. ج16. بیروت: موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
نوری، یحیی. (1346). اسلام و عقائد بشرییا جاهلیت و اسلام. تهران: موسسه مطبوعاتی فراهانی.
واقدی، محمدبن‌عمر. (1369). مغازی. ترجمه: محمود مهدوی دامغانی. ج1و2. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
هاشمی شاهرودی، محمود. (1382). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع). ج3. قم: موسسه دائره  المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع).

References

Royce, Josiah. (1901). Objective Idealism. Retrieved on May 17, 2017 on http://www.sophia-project.org/uploads/1/3/9/5/13955288/royce_idealism.pdf
Smith, Norman. (1908). Subjectivism and Realism in Modern Philosophy. Philosophical Review, Volume 17, 138-148.