بررسی رابطه علّی توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی: دولت‌های سازندگی و اصلاحات)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری اقتصاد دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف اصلی مقاله بررسی رابطه علّی توسعه سیاسی و توسعه اقتصادی در ایران در دو دولت سازندگی و اصلاحات است. برای پاسخ به سؤال اصلی مقاله که چه نسبت علی میان توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی طی دوره دولت‌های سازندگی و اصلاحات در ایران وجود دارد؛ دو مجموعه فرضیه رابطه علی میان توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی مطرح‌شده است: مجموعه اول جهت علیت از توسعه اقتصادی به توسعه سیاسی و در مجموعه دوم جهت علیت از توسعه سیاسی به توسعه اقتصادی آزمون شده است. در این بررسی از روش آزمون علیت گرنجری نسبت شاخص‌های توسعه اقتصادی و سیاسی در ایران موردسنجش قرارگرفته و نرم‌افزار مورداستفاده نیز EVIEWS است. متغیرهای نشان‌دهنده توسعه اقتصادی شامل 9 متغیر رشد تولید ناخالص داخلی، رقابت‌پذیری جهانی، پتانسیل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، آزادی اقتصادی، فساد اقتصادی، ریسک اقتصادی، ریسک مالی، تنوع صادرات و واردات و رقابت صنعتی در دوره موردبررسی است و متغیرهای توسعه سیاسی شامل؛ ریسک سیاسی، مناقشات خارجی، ثبات دولت، مناقشات داخلی، فساد، افزایش پاسخگویی دموکراتیک، تنش‌های قومی، افزایش حاکمیت و قانون، دخالت ارتش در سیاست، تنش‌های مذهبی و کیفیت بروکراسی است. داده‌ها مربوط به گروه PRS (سرویس ریسک سیاسی) است. نتایج استخراج‌شده حاصل از تحلیل توصیفی و آماری، بیانگر این است که در دوره موردبررسی در ایران، توسعه اقتصادی، زمینه توسعه سیاسی را فراهم کرده اما توسعه سیاسی علت توسعه اقتصادی، نبوده است.

کلیدواژه‌ها


آبراهامیان، یرواند (1395)، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، چاپ چهاردهم، تهران: نشر نی.
آهنگری عبدالمجید، رضایی، روح‌الله (1390)، «بررسی رابطه علی بین دموکراسی و رشد اقتصادی: با استفاده از داده‌های ترکیبی»، فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، سال پنجم شماره پنجم 8 صص 47-65.
اشمیت،استیفن جی(1388)، اقتصاد سنجی، ترجمه علی قنبری، تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
بدیع،برتران(1376)،توسعه سیاسی،ترجمه احمد نقیب زاده،چاپ اول،تهران:نشر قومس.
بشیریه، حسین (1387)، عقل در سیاست: سی پنج گفتار در فلسفه جامعه‌شناسی و توسعه سیاسی، تهران: نشر نگاه معاصر.
پهلوان، چنگیز (1378)، فرهنگ شناسی: گفتارهایی در زمینه فرهنگ و تمدن، تهران: انتشارات پیام امروز.
پیسی، آرنولد (1374)، تکنولوژی و فرهنگ، ترجمه: بهرام شالگونی، تهران: نشر مرکز، چاپ دوم.
تابا(تحلیل اطلاعات بازار ایران)، (1392)، آخرین وضعیت ایران در شاخص های بین المللی، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی،21 دی ماه،شماره 124.
دنیای اقتصاد (1392)، «ارتباط توسعه سیاسی با توسعه اقتصادی»، شماره روزنامه 3107، نوزدهم دی‌ماه، شماره خبر 777903.
زمانی، رضا (1396)، «سیکل‌های اقتصاد سیاسی ایران از انقلاب مشروطه تا اوایل دهه 1390»، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 91.
جمالی، حسین، ذوالفقاری، وحید (1394)، «اقتصاد سیاسی توسعه و دموکراسی در برزیل 1960-2011»، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، دوره هفتم، شماره 4.
عباسی سرمدی،مهدی،راهبر،مهرنوش(1388)، توسعه سیاسی در ایران پس از خرداد 1376،فصلنامه سیاست، دوره 39،شماره2.
فرجی دیزجی، سجاد و همکاران (1397)، «تأثیر دموکراسی بر رابطه بین درآمدهای نفتی و توسعه مالی در کشورهای دارنده نفت»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، شماره 58، صص 87-65.
کدی، نیکی، آر (1393)، نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت‌خواه چاپ پنجم، تهران: انتشارات ققنوس.
لفت ویچ، آدریان (1378)، دموکراسی و توسعه، ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: نشر طرح نو.
لفت ویچ، آدریان (1385) دولت‌های توسعه‌گرا، ترجمه جواد افشار کهن، تهران: انتشارات نی نگار.
ظریفی نیا، حمیدرضا (1378)، کالبدشکافی جناح‌های سیاسی ایران، چاپ سوم، تهران: انتشارات آزادی اندیشه.
معینی، جهانگیر (1378)، «دولت توسعه‌گرا و مسئله دموکراسی»، کتاب ماه علوم اجتماعی، شهریور و مهر.
مصلی نژاد، عباس (1395)، دولت و توسعه اقتصادی در ایران، چاپ اول، تهران: نشر نی.
نش، کیت (1380)، جامعه‌شناسی سیاسی معاصر: جهانی‌شدن، سیاست، قدرت، ترجمه: محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات کویر.
هانتینگتون، ساموئل (1373)، موج سوم دموکراسی، ترجمه احمد شهسا، چاپ دوم، تهران: انتشارات روزنه.
 

Refrences

Barro,R.J(1994),Democracy and Growth,Working paper,4904.
Barro,R.J(1991),Economic Growth in a Cross Section of Countries.Quarterly Journal of Economics,06(2):407-433.
Binder,Leonard(1964),National Integreation and Political Development:American political Rewview.
Clawson,Patrick&Robin,Michael(2005),Eternal Iran Continuity and chaos,Mcmillan,usa,published by palgrave.
Giavazzi,f &Tabellini,G (2004),Economic and Political Liberalization,Working Paper,No.10657.
Gung-shen,jian. (2002),Democracy and growth:Alternative empirical approach.BOFT Discussion Papers,No,13.
Hannan,M.T.&Carroll,G.R(1992),Dynamics of Organizational Populations:Density,Legitimation and competition, Oxford University press,Newyork.
Huntington,s&Nelson,m(1976),Political Participation and Political Development,The Jornal of Politics,39(02):521-522
Lipset,s.m. (1959),some social Requisites of Democracy:Economic Developmant and Political Legitimacy, American Political Science review,53:69-105.
Polterovich,Victor &Popov,Vladimir(2006), Democratization,Quality of Institutions and Economic Growth,Working paper.
Kormendi,R.c.Q Meguire.P.G(1985),Macroeconomic determinations of growth:Cross-Country evidence, Journal of Monetary Economics,162:141-163.
Schwarz,G. (1992),Democracy and Market-Oriented Reform:A Love-Hate Relationship?Economic Education Bulletin,32(5):13-128.
Quinn,D.p,&Woolly.J.T(2001),Democracy and national economic performance:The preference for stability,Amarican Journal of political science,45(3):634-657.
Rodrik,Dani(2005).Growth Strategies,in Philipe Aghion and S.Durlauf,Hand book of Economic Growth,Narth Holland.
Rodrike,p.&Wacziarge.R.(2005),Do democratic Transitions produce bad economic outcomes?ACA papers and proceedings,95(2):5-55.
Sen,A(2003),Development as Freedom,the Puplication of Tehran University Management Faculty.
Tavares.J.&Wacziarge.R(2001),How democracy affects growth,European Economic Review,45(8),1341-1318.