چین، بریکس و تحوّل در نظم نهادی اقتصاد جهانی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل، گروه روابط بین الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

همکاری میان اعضای بریکس، پس از اولین گردهمایی بریک در سال 2006، تاکنون رو به افزایش بوده و این گروه به تدریج، جایگاه مهم تری را درزمینۀ مسائل اقتصادی بین المللی به دست آورده است. در گروه بریکس باوجود محدود بودن، اعضا همراه با چین با ایجاد نهادهای مالی جدید در قالب بریکس، یک کمربند-یک ‎جاده، برای مقابله با نهادهای مالی هژمونیک جهانی تلاش کرده اند. نوشتار پیش رو می کوشد نقش چین در حال رشد را در بریکس و چگونگی تغییر حاکمیت اقتصاد جهانی و پتانسیل ابتکارات مستقل آن برای تأثیر بریکس بر اقتصاد جهانی بررسی کند؛ از سوی دیگر، چین قدرتی نوظهور به شمار می رود که به ‎سرعت در حال ارتقای جایگاه خود در نظم اقتصادی بین المللی است. به ‎گونه ‎ای که احتمال می رود این کشور به قدرت هژمون آیندۀ این حوزه تبدیل شود. پژوهش حاضر درصدد پاسخگویی به این پرسش است که: چین برای ایجاد تحوّل نظم اقتصادی جهان در سال‎های 2009-2020 چگونه از بریکس بهره گرفته است؟ جستار پیش رو با روش توصیفی - تحلیلی که از رویکردی به‎طور عمده کیفی استنباط می کند. فرضیه ای که در همین راستا مورد آزمون قرار گرفته، این است که چین با بهره ‎گیری از سازوکار بریکس و بریکس پلاس، کوشیده است تا ازراه نهادسازی و تغییر روابط خود با قدرت های بزرگ، نظم اقتصادی جهان را در سال های 2009-2020 درراستای منافع خود متحوّل کند. پژوهش حاضر بر نگاه ابزاری چین به گروه بریکس و ابتکارهایی که مقام های پکن در چارچوب سازوکار بریکس در پیش گرفته اند، تأکید دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بیلیس، جان و اسمیت، استیو (1395)، جهانی شدن سیاست: روابط بین الملل در عصر نوین 2 جلدی. ترجمه ابوالقاسم راه چمنی و دیگران. تهران: ابرار معاصر تهران.
ترکمانی، علی (1391)، «چشم انداز نظام اقتصاد بین الملل: رویکرد آینده پژوهی»، فصلنامه پژوهش ها و سیاست های اقتصادی، 20 (61)، 193-215.
جعفری، علی اکبر و فلاح، مهرداد (1397)، «قدرت اقتصادی بریکس و بدیل برای اقتصاد لیبرال غرب»، فصلنامه سیاست،‎ 48 (1)،‎ 1-18.
دهشیری، محمدرضا و بهرامی، زهرا (1394)، «نگاه استراتژیک چین به بریکس»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، 89، 33-63.
رادگودرزی، معصومه و صفری، عسگر (1398)، «نهادسازی منطقه ای چین و آینده نظم بین المللی لیبرال: مطالعه موردی آسیای مرکزی»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، 8 (30)، 227-262.
کریمی، حمیدرضا؛ موسوی شفائی، مسعود؛ و محسن اسلامی (1398)، «نهادسازی موازی گامی در جهت گذار صلح آمیز نظم بین الملل (زنجیره ارزش چین محور دربرابر نظم آمریکایی)»، دوفصلنامه مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل، 3 (1)، 367-394.
میرترابی، سعید و کشوریان آزاد، محسن (1399)، «تأثیر خیزش چین بر نظم مالی بین‎ المللی»، فصلنامه رهیافت سیاسی و بین المللی، 11 (4)، 141-170.
References
Abu Bakr, H. (2018), BRICS Plus model can unite developing economies. available at: http://en.people.cn/n3/2018/0728/c90000-9485685.html.
Arapova, E. (2019), The BRICS Plus” as the First International Platform Connecting Regional Trade Agreements. Asia-Pacific Social Science Review, 19 (2), 30–46.
Bayliss, J. & Smith, S. (2015), The Globalization of Politics: International Relations in the New Era, 2 volumes. Translated by Abolghasem Rah Chamani and others. Tehran: Tehran Moaser Abrar (In Persian).
Beeson, M. & Zeng, J. (2018), The BRICS and global governance: China’s contradictory role. Third World Quarterly, pp 39, 1962–1978. doi:10.1080/01436597.2018. 1438186.
BRICS. (2010), Second Summit: Joint Statement. Available at http://brics.itamaraty.gov.br/ category-english/21-documents/66-second-summit.
 BRICS. (2011), Third Summit: Sanya Declaration and Action Plan. Available at http:// brics.itamaraty.gov.br/category-english/21-documents/67-third-summit.
BRICS. (2012 a), Fourth Summit: Delhi Declaration and Action Plan. 1-3. Available at http:// brics.itamaraty.gov.br/category-english/21-documents/68-fourth-summit.
BRICS. (2012 b), Agreements between Brics Develoment Banks, Nova Delhi. 1-10. Available at www.brics.utoronto.ca/docs/120329-devbank-agreement.pdf.
BRICS. (2013), Fifth Summit: Ethekwini Declaration and Action Plan. 1-18. Available at http:// brics.itamaraty.gov.br/category-english/21-documents/69-fi fth-summit.
BRICS. (2014), Sixth Summit: Fortaleza Declaration and Action Plan. Available at http:// brics.itamaraty.gov.br/category-english/21-documents/223-sixth-summit-declarationand-action-plan.
BRICS. (2015), VII Brics Summit: Ufa Declaration. Available at http://brics.itamaraty. 1-15. gov.br/category-english/21-documents/253-vii-brics-summit-ufa-declaration.
BRICS. (2016), 8th Brics Summit Goa Declaration. 1-10. Available at http://brics.itamaraty.gov. br/images/pdf/GoaDeclarationandActionPlan.pdf.
BRICS. (2017), Brics Leaders Xiamen Declaration. Available at www.brics.utoronto.ca/ docs/170904-xiamen.pdf.
Cheng, Z. (2019), Building the belt and road initiative?. Practices en route. The Pacific Review, 1.pp 9. Online first. doi:10.1080/09512748.2019.1589560.
Deshiri, M. & Bahrami, Z. (2014), China's strategic view of BRICS. Central Asia and Caucasus Quarterly, 89, 33-63, spring (In Persian).
Donnelly, E. (2018), China's Brics-Plus partnership could transform global trade, at: https://www.independent.ie/business/world/chinas-brics-plus-partnership-could-transform-global-trade-36626312.html.
Grosse, R. & Gamso, J. (2021), China’s Rise, World Order, and the Implications for International Business. Management International Review, 1-25. https://doi.org/10.1007/s11575-020-00433-8.
Gundumella, V. (2018), China and the BRICS. Indian Institute of Management, pp 9. Available at: https://ssrn.com/abstract=3151252 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3151252.
Hooijmaaijers, B. & Keukeleire, S. (2016), Voting cohesion of the BRICS countries in the UN General Assembly 2006-2014: A BRICS too far? Global Governance. A Review of Multilateralism and International Organizations, 22, 389-407. doi:10. 1163/19426720-02203006.
Hooijmaaijers, B. (2015), The Asian Infrastructure Investment Bank: Another wake up call for the EU?. Global Affairs, 1, 325–334. doi:10.1080/23340460.2015.1080895.
Hooijmaaijers, B. (2019), China, the BRICS, and the limitations of reshaping global economic governance. The pacific review journal, at: https://www.tandfonline.com/loi/rpre20.
Hopewell, K. (2016), Breaking the WTO: How Emerging Powers Disrupted the Neoliberal Project. Stanford: Stanford University Press.
Ikenberry, J. (2014), The Future of the Liberal World Order. Foreign Affairs, May/June2014.
Ikenberry, J. (2019), Reflections on After Victory. the British Journal of Politics and International Relations, Vol. 21 (1), 5–19.
Jafari, A. A. & Fallah, M. (2017), The economic power of BRICS and an alternative to the liberal economy of the West. Politics Quarterly, 48 (1), 1-18, spring (In Persian).
Karimi, H., Mousavi Shafai, M. & Eslami, M. (2018), Parallel institutionalization is a step towards the peaceful transition of the international order (China-centered value chain against the American order). Two quarterly studies of international political economy, 3 (1), 394-367 (In Persian).
Lons, C. et al. (2019), “CHINA’S GREAT GAME IN THE MIDDLE EAST,” European Council on Foreign Relations. Available at: https://ecfr.eu/wp-content/uploads/china_great_ game_middle_east. (Accessed 21 September 2021).
Mearsheimer, J. J. (2019), “Bound to Fail: The Rise and Fall of the Liberal International Order”, International Security, 43 (4).
Mirtrabi, S. & Kishorian Azad, M. (2019), The impact of the rise of China on the international financial order. Political and International Approach Quarterly, 11 (4), 141-170 (In Persian).
O’Neill, J. (2001), Building better global economic BRICs. Global Economics Paper, 66, 1–16.
Rachman, G. (2011), Think Again: American DECLINE .pp. 43. Available at: https://foreignpolicy.com/2011/01/03/think-again-american-decline/
Radgodarzi, M. & Safari, A. (2018), China's regional institutionalization and the future of liberal international order: A case study of Central Asia. Strategic Policy Research Quarterly, 8 (30), 262-227 (In Persian).
Ramos, L., Garcia, A., Pautasso, D. & Rodrigues, F. (2012), A Governança Econômica Global e os Desafi os do G-20 Pós-Crise Financeira: Análise das Posições de Estados Unidos, China, Alemanha e Brasil. Revista Brasileira de Política Internacional, 55 (2), 10–27.
Ramos, L., Garcia, A., Pautasso, D. & Rodrigues, F. (2018), A Decade of Emergence: The Brics’ Institutional Densifi cation Process. Journal of China and International Relations, Special Issue: 1–15.
Rewizorski, M. (Ed.). (2015), The European Union and the BRICS. Complex relations in the era of global governance. Cham: Springer.
Roberts, C., Leslie A. & Saori K. (2018), The Brics and Collective Financial Statecraft, Oxford: Oxford University Press.
Røren, P. & Beaumont, P. (2019), Grading greatness: Evaluating the status performance of the BRICS. Third World Quarterly, 40, 429-450 doi:10.1080/01436597.2018. 1535892.
Stephen Matthew D. & Michal Parízek. (2019), New Powers and the Distribution of Preferences in Global Trade Governance: From Deadlock and Drift to Fragmentation. New Political Economy, 24:6, 735-758, DOI: 10.1080/13563467.2018.1509065.
Stuenkel. O. (2014), Emerging Powers and Status: The Case of the First BRICs Summit. Asian Perspective, 38 (1), 89-109.
Turkmani, A. (2011), The perspective of the international economic system: a future research approach. Economic Research and Policy Quarterly, 20 (61), 193-215 (In Persian).
Wang, H. (2017), New multilateral development banks: Opportunities and challenges for global governance. Global Policy, 8, 113-118. doi:10.1111/1758-5899.12396.
Xinhuanet (2018), Full text of BRICS Summit Johannesburg Declaration. Retrieved from http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/27/c_129921358.htm. 
Yan, L. S. (2018), BRICS and BRICS Plus: Unlocking growth potential. available at: https://www.thestar.com.my/business/business-news/2018/09/11/brics-and-brics-plus-unlocking-growth-potential.  
Yeung, K. (2021), Could US sanctions and closer Middle East ties fuel the rise of China’s petroyuan?. published at: https://www.scmp.com/economy/china-economy/article/3128103.
Zhao, H. (2019), China and global economic governance: Does BRICS matter?. Handbook on China and globalization, Cheltenham: Edward Elgar, 322–341.