مطالعه تطبیقی جایگاه کمک اقتصادی در سیاست خارجی ایالات متحده و چین

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)، بروجرد، ایران.

چکیده

نقش و میزان استفاده از ابزارهای اقتصادی ازجمله کمک اقتصادی، در سیاست خارجی قدرت های بزرگ در چند دهه اخیر رو به رشد بوده است. ایالات متحده در دوران پس از جنگ جهانی دوم، به بزرگ ترین اعطاکننده کمک های اقتصادی تبدیل شد و برای جلوگیری از گسترش کمونیسم اقدام به اعطای کمک های اقتصادی به بسیاری از کشورها در مناطق مختلف جهان نمود. گرچه، ایالات متحده سابقه طولانی تری در اعطای کمک های اقتصادی داشته، امّا سایر قدرت های بزرگ ازجمله قدرت های نوظهوری همچون چین در طی چند دهه اخیر رشد قابل توجّهی در اعطای این کمک ها داشته اند و به رقبای مهمّ ایالات متحده در اعطای این کمک ها تبدیل شده اند. برجسته‌شدن نقش کمک های اقتصادی و استفاده مکرر ایالات متحده و چین از آن سبب شده تا ارزیابی تطبیقی کمک های اقتصادی این دو کشور به عنوان دو کنش‎گر بسیار مهم سیاست بین الملل اهمیت یابد. در این راستا، پرسش اصلی نوشتار پیش رو این است که سیاست کمک اقتصادی ایالات متحده و چین چه مشابهت ها و تفاوت هایی دارند؟ یافته های مقایسه سیاست کمک اقتصادی چین و ایالات متحده نشان می دهد چین و ایالات متحده باوجود تفاوت ها در روش ها و ساختارهای اعطای کمک، هر دو از سیاست کمک اقتصادی برای رشد نفوذ و دستیابی به اهداف اقتصادی، سیاسی و ژئوپلتیک خود در مناطق و کشورهای مختلف جهان استفاده می کنند. با این وجود، سیاست کمک اقتصادی ایالات متحده ازنظر سازوکار اعطا کمک شفاف تر از چین است. همچنین، چین با استفاده از مفاهیم کمک به جهان جنوب به این کمک ها اعتبار می بخشد و این در حالی است که کمک های اقتصادی ایالات متحده با استفاده از مفاهیمی همچون حمایت از اقتصادهای بازارمحور، کمک به حکمرانی دموکراتیک و حمایت از حقوق بشر مشروعیت داده می ‎شود. پژوهش حاضر با استفاده از روش مقایسه ای انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بالام، دیوید؛ وست، مایکل (۱۴۰۰)، درآمدی بر اقتصاد سیاسی بین الملل، ترجمه احمد ساعی و عبدالمجید سیفی، چاپ سوم، تهران: نشر قومس.
شفیعی، نوذر (۱۴۰۰)، «دیپلماسی چینی دام بدهی و کسب موقعیت هژمون»، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل، ۱۱ (۱)، ۱-۲۱.
میرترابی، سعید؛ ساری اصلانی، مهتاب (۱۳۹۹)، «تحولات اقتصاد سیاسی چین و افزایش سریع کمک های خارجی آن به افریقا»، فصلنامه پژوهش های راهبردی سیاست، ۹ (۳۵)، ۲۵۱-۲۸۱.
ساعی، احمد؛ سیفی، عبدالمجید (۱۳۹۵)، اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی، تهران: نشر قومس.
References
Aidoo, R. & Hess, S. (2015), “Non-Interference: China’s Evolving Foreign Policy towards a Changing Africa”, Journal of Current Chinese Affairs, 44 (1) 107–39.
Ballam, D. & Veseth, M. (2021), An Introduction to International Political Economy, Translator: Abdolmajid Seifi, Tehran: Ghoomes (In Persian).
Besada, H. & Kindornay, Sh. (2013), Multilateral Development Cooperation in a Changing Global Order, New York: Palgrave Macmillan.
Cheng, Ch. (2019), “The Logic Behind China’s Foreign Aid Agency, Carnegie Endowment for International Peace”, https://carnegieendowment.org/2019/05/21/logic-behind-china-s-foreign-aid-agency-pub-79154
Davies, P. (2007), China and the End of Poverty in Africa—Towards Mutual Benefit?, Stockholm: Diakonia
He, W. (2010), China’s Aid to Africa: Views on Chinese Aid and Trade in Africa. In Jack Sorensen (ed). Challenging the Aid Paradigm: Western Currents and Asian Alternatives, London: Palgrave Macmillan.
Landman, T. (2008), Issues and Methods in Comparative Politics: An Introduction, London: Rutledge.
Lee, J. (2022), “Foreign Aid, Development, and US Strategic Interests in the Cold War Get access Arrow”, International Studies Quarterly, 66 (1), https://doi.org/10.1093/isq/sqab090.
Mirtorabi, S. & Sariaslani, M. (2021), “China's Political Economy and the Rapid Increase of its Foreign Aid to Africa”, Political Strategic Research, 9 (35), 251-281 (In Persian).
Morgenstern, E. & Brown, N. (2022), “Foreign Assistance: An Introduction to U.S.”, Congressional Research Report, https://sgp.fas.org/crs/row/R40213.pdf
Nascimbene, B. & Di Pascale, A. (2018), The Modernisation of State Aid for Economic and Social Development, New York: Springer
Reglime, S. S. & Hodzi, O. (2021), “Comparing US and Chinese Foreign Aid in the Era of Rising Powers”, The International Spectator, 56 (2), 114-131.
Saei, A. & Seifi, A. (2016). Political Economy of Underdevelopment, Tehran: Ghoomes (In Persian).
Shafiee, N. (2022), Debt Trap Diplomacy and China's Ambition for Hegemony, The Iranian Researh letter in International Politics, 11 (1), 1-21. (In Persian).
Telias D. & Francisco U. (2022), “China’s Foreign Aid Political Drivers: Lessons from a Novel Dataset of Mask Diplomacy in Latin America during the COVID-19 Pandemic”, Journal of Current Chinese Affairs, 51 (1), 108-136.
Wilson, P. (2002), Role of Economic Factors in International Relations, London: Rutledge.
Zhang, D. (2020), A Cautious New Approach: China’s Growing Trilateral Aid Cooperation, Canberra: Australia National University.